14.11.2014 Views

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

cebi, xolo mzis RvTaebas mxolod qalebi SesTxovdnen pirutyvis simrTelesa <strong>da</strong> gamravlebas.<br />

rac Seexeba meSvide nawilis RvTaebas, igi rogorc saqonlis, ise naTesebis<br />

nayofierebasTanaa <strong>da</strong>kavSirebuli 1 . cxadia aiTaris kultis mniSvneloba imaze miuTiTebs,<br />

rom migrantTa poliTeistur panTeonSi yvelaze mTavari <strong>da</strong> ZiriTadi swored mesaqonleobis<br />

kulti iyo. magram amave dros, xazgasmulia, fetvis (Crdilo kavkasielebisa-<br />

Tvis yvelaze mniSvnelovani sapure marcvlis), Romis Romis <strong>da</strong> mogvianebiT simindis,<br />

rogorc pirutyvis xorcze ZiriTadi misatanebeli pureulis Semcveli sakvebis mniSvnelobac.<br />

gazafxulze, ojaxis uxucesi mamakaci anafa-nagas RvTaebas mimarTav<strong>da</strong>, rom<br />

`Romis Romis (an simindis) iseTi uxvi mosavali mieca, romelSiac a<strong>da</strong>miani Toksac ki<br />

ver gaatareb<strong>da</strong>~. amave dros, igi am RvTaebas pirutyvis iseT simravles SesTxov<strong>da</strong>, rom<br />

`jogsa <strong>da</strong> faras misi yvirilis xma ver miswvdeno<strong>da</strong>~. terminTa kvlevi<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />

cnobili xdeba, rom Svidive mcire RvTaebis <strong>da</strong>saxeleba afxazuri enis leqsiki<strong>da</strong>n <strong>da</strong><br />

afxazuri yofi<strong>da</strong>n aris warmoqmnili. rac Seexeba saTaveSi mdgomi mTavari RvTaebis saxelwodebas<br />

– aiTars, rogorc Cans, mis Sesaxeb gamoTqmuli varaudis Tanaxmad, igi<br />

qarTul-afxazuri kulturul-istoriuli urTierTobis Sedegad un<strong>da</strong> yofiliyo Camoyalibebuli.<br />

<strong>da</strong>savleTis qarTvelebSi <strong>da</strong> kerZod megrelebSi qristianobamdel religiur<br />

rwmena-warmodgenebSi, samiwaTmoqmedo RvTaebebis gverdiT sagangebo adgili `Jini an-<br />

Tars~ (zena anTari) – mesaqonleobis kultis RvTaebas ekava: XIX saukuneSi p. Waraiam<br />

gamoTqva varaudi, rom `aiTari~ `anTarisagan~, megruli enis gavleniT un<strong>da</strong> warmomdgariyo,<br />

sa<strong>da</strong>c n>l>Á mogvca 2 . XX saukuneSi gamoTqmuli mosazrebiT ki, iv. javaxiSvilma<br />

es RvTaeba <strong>da</strong> termini uZveles qarTul (xevsurul) RvTaebas `anators~ <strong>da</strong>ukavSira,<br />

romlis sruli saxis xsovna <strong>da</strong> Tayvaniscema `anTar~ <strong>da</strong> `aiTarma~ Semogvinaxa 3 . megrelebi<br />

saqonlis gamravleba-mfarvelobas mTavarangeloz miqel-gabriels, Jini orTas (wm.<br />

giorgis), galeniSi orTas [Sinauri saqonlis gamravlebisa <strong>da</strong> gareuli nadirisagan <strong>da</strong>cvis<br />

RvTaebebi. galeniSi _ gareuli; orTa _ RvTaeba `anTaris~ fonetikurad Secvlili<br />

saxeli un<strong>da</strong> iyos; JiniSi orTa Jini anTarisagan (iv. javaxiSvili)] <strong>da</strong> kapunias SesTxovdnen<br />

4 . aseTive mTavari adgili ekava mTavarangelozs (miqam-garios) samurzayanoel megrelebSic.<br />

samurzayanoeli megreli mwyemsebis yvelaze did mfarvelad mTavarangelozi<br />

iTvlebo<strong>da</strong>. am mTavarangelozis nebaze iyo <strong>da</strong>ris, elva-quxilis <strong>da</strong> kokispiruli wvimis<br />

mosvlac 5 . mz. makalaTias azriT, <strong>da</strong>savleT saqarTvelos megrelebSi miqel-gabriels iseTive<br />

adgili eWira, rogoric sxva regionebSi wm. giorgisa <strong>da</strong> ilia winaswarmetyvels 6 .<br />

amrigad, mesaqonleobis kultis RvTaebis ganviTareba qarTul-afxazuri paralelebis<br />

arsebobasa <strong>da</strong> urTierTobaze miuTiTebs.<br />

saqarTvelos sxva<strong>da</strong>sxva kuTxeebSi wvimisa <strong>da</strong> saerTod wylis kultis gadmonaSTuri<br />

formis arseboba agrarul wes-CveulebebTan aris <strong>da</strong>kavSirebuli. wylis kultisadmi<br />

miZRvnili dReoba-dResaswaulebi, saxelwodebebi <strong>da</strong> maTi aRweriloba eTnologiur literaturaSia<br />

mocemuli. terminebi mravalferovania, <strong>da</strong>savleT saqarTveloSi gavrcelebulia<br />

_ berikaoba-yeenoba, lazaroba, gonjaoba, wyalkurTxeva <strong>da</strong> sxv.<br />

afxazeTis teritoriaze Camosaxlebis momenti<strong>da</strong>n migrantebis cxovrebaSi `ca-Rrublis~<br />

(`afi~) RvTaebas mniSvnelovani adgili ekava. mas tarosis saqme ekiTxebo<strong>da</strong>. Tumca es<br />

RvTaeba TiTqos umetesad mesaqonleobasTan iyo <strong>da</strong>kavSirebuli, magram meore, miwaTmoqmedebasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebuli funqciac gaaCn<strong>da</strong>. afxazebi mas pativs miagebdnen <strong>da</strong> frTxilad ekidebodnen,<br />

radganac igi Weqa-quxilisagan warmoqmnil xmaurs iwvev<strong>da</strong>, es xmauri ki saSiSroebis<br />

momaswavebeli iyo. zvanbas eTnografiuli masalebis Tanaxmad: `...wvrilfexa saqoneli barSi<br />

SesaZlebelia gamoikvebos mxolod zamTris periodSi; zafxulSi ki sicxeebis <strong>da</strong>dgomasTan<br />

erTad isini mTaSi Tu ar ga<strong>da</strong>ireka, saqoneli <strong>da</strong>iRupeba; zafxulis <strong>da</strong>sawyisSi, mTaze asvlis<br />

win <strong>da</strong> Semodgomaze saqonlis Camorekvis win mwyemsebi cxvars klaven <strong>da</strong> RvTaeba afis<br />

SesTxoven mwyemsebisa <strong>da</strong> pirutyvis mfarvelobas mexis <strong>da</strong>cemisagan. gar<strong>da</strong> zemoTqmulisa,<br />

afi <strong>da</strong>kavSirebuli iyo soflis Temis dResaswaulTanac, romelsac zafxulis gvalvisagan<br />

Sewuxebuli soflis sazogadoeba awyob<strong>da</strong>. es rituali bunebaSi, mdinaresTan axlos tarde-<br />

1 Джанашиа Н. С., Статьи по этнографии Абхазии (Сухуми, 1960), стр. 29-31.<br />

2 p. giorgiZe (p. Waraia), <strong>da</strong>sax. naSromi.<br />

3 iv. javaxiSvili, Txzulebani Tormet tomad, tomi I (Tbilisi, 1979), gv. 122-124.<br />

4 mz. makalaTia, mesaqonleobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli rwmena-warmodgenebi samegreloSi, samegrelo (Tbilisi,<br />

1979), gv. 63.<br />

5 T. saxokia, mogzaurobani (Tbilisi, 1950), gv. 289.<br />

6 mz. makalaTia, <strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 66.¸<br />

418

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!