14.11.2014 Views

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

o<strong>da</strong> <strong>da</strong> mosaxleoba saerTo ZalebiT SeZenil zvaraks swirav<strong>da</strong>. am dResaswauls meore saxeli,<br />

acunhvara ewodebo<strong>da</strong> (acu – <strong>da</strong>saxlebis erTeuli, sofeli, ubani, nhvara – locva) e. i.<br />

soflis locva. `afis Weqa-quxilis mier gamowveuli xmauriT eSmakis SeSineba <strong>da</strong> boroti<br />

sulebis <strong>da</strong>sja-<strong>da</strong>marcxebac evalebo<strong>da</strong>. zogjer cecxlovani isriT igi miwaze iq vardebo<strong>da</strong>,<br />

sa<strong>da</strong>c boroteba isadgureb<strong>da</strong>. amave dros, mexis <strong>da</strong>cema sakralur niSanzec miuTiTeb<strong>da</strong>, radganac<br />

mexis <strong>da</strong>cemisagan <strong>da</strong>mwvari xe, balaxi, mokluli cxoveli Tu a<strong>da</strong>miani magiur Zalas<br />

iZen<strong>da</strong>. cxovelis mZors an a<strong>da</strong>mianis neSts tyeSi, oTx boZze gamarTul ficarnagze moaTavsebdnen<br />

<strong>da</strong> ritualuri simRerebiTa <strong>da</strong> cekvebiT uvlidnen gars <strong>da</strong>saflavebamde, radganac<br />

maTi <strong>da</strong>tireba ar SeiZlebo<strong>da</strong>~ 1 . un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom zemoT aRwerili Cveuleba umetesad<br />

Crdilo-<strong>da</strong>savleT kavkasielTa yofaSi iyo gavrcelebuli, migrantebis Camosaxlebis droisaTvis,<br />

amitom umetesad igi msgavsebas maTTan poulob<strong>da</strong>. eSmakisa <strong>da</strong> boroti sulebis <strong>da</strong>sja-<strong>da</strong>marcxeba<br />

samegreloSi WeWeTobis saxeliT iyo cnobili. <strong>da</strong>bindebisas dResaswaulze<br />

soflis axalgazrdoba iyri<strong>da</strong> Tavs <strong>da</strong> koconze xtomiT erTobo<strong>da</strong>, rac Sekrebilebis eSmakisagan<br />

<strong>da</strong> borotebisagan `cecxliT ganwmen<strong>da</strong>s~ iTvaliswineb<strong>da</strong>.<br />

wylis kultTan <strong>da</strong>kavSirebuli iyo kidev erTi dResaswauli – Zivou. romelic gavrcelebuli<br />

iyo qarTvelebSic <strong>da</strong> afxazebSic. orive xalxSi igi erTnairad sruldebo<strong>da</strong>.<br />

ritualSi soflis axalgazrdoba iReb<strong>da</strong> monawileobas. isini baris tars TojinasaviT<br />

rTavdnen, mxiarul msvlelobas awyobdnen mdinaremde, Semdeg baris tars tivze <strong>da</strong>fenil<br />

Tivaze <strong>da</strong>debdnen <strong>da</strong> almodebuls wyals gaatandnen. Tan locviTa <strong>da</strong> simReriT<br />

RvTaeba Zivous wvimas SesTxovdnen. iv. javaxiSvili termin `Zivou~-s pirvel nawils –<br />

Zi afxazur wyals, xolo `vou~-s svanur `mogvec~-s ukavSireb<strong>da</strong>, radganac svanurSi tarosis<br />

RvTaebis saxeli `vebi~, `vou~ iyo. am varauds, svanuri `vobiS~ _ paraskevis saxelwodebac<br />

amyarebs, radganac es dRe iyo vebisadmi miZRvnili 2 . rogorc Cans, wylis<br />

kultTan <strong>da</strong>kavSirebuli agraruli dResaswauli <strong>da</strong> terminic qarTul-afxazuri kulturul-istoriuli<br />

urTierTobis Sedegi un<strong>da</strong> iyos. baris tarTan <strong>da</strong>kavSirebuli es samiwaTmoqmedo,<br />

gvalvis sawinaaRmdego <strong>da</strong> wvimis gamomwvevi rwmenis dResaswauli afxazeb-<br />

Si intensiur miwaTmoqmedebaze ga<strong>da</strong>svlis Semdeg un<strong>da</strong> <strong>da</strong>arsebuliyo. igive un<strong>da</strong> iTqvas,<br />

afxazebSi miwaTmoqmedebis meore RvTaebis, `adgil-dedufalis~ Camoyalibebis Sesaxebac<br />

(afxazebi miwis aRsaniSnavad qarTul termins `adgili~ gamoiyeneben, sesxebis<br />

nia<strong>da</strong>gze). afxazebs miwis RvTaeba, adgilis dedoflis, qalis, saxiT hyav<strong>da</strong>T warmodgenili.<br />

afxazi qalebi (umetesad abJuaSi mcxovrebni) mindvris samkurnalo balaxebis Segrovebis<br />

dros, miwaSi marilis mwikvs <strong>da</strong>marxavdnen <strong>da</strong> Tan CurCulebdnen: adgil-dedofalo<br />

Cven Seni wili mogeciT~. afxazebSi sayovelTaod iyo cnobili, rom miwis yvela<br />

monakveTs, saxmari iyo igi Tu uxmari adgilis dedofali mfarvelob<strong>da</strong>.<br />

qarTvelebSi es RvTaeba saqarTvelos yvela kuTxeSi iyo sxva<strong>da</strong>sxva saxiT gavrcelebuli.<br />

rogorc aRiniSna, igi agraruli xasiaTisa iyo <strong>da</strong> nayofierebas ukavSirdebo<strong>da</strong>.<br />

mis funqciebSi a<strong>da</strong>mianisadmi nayofierebis miniWeba, pirutyvis gamravleba, rogorc<br />

naTesis, ise yvelanairi mcenareulisaTvis mosavlianobis gazr<strong>da</strong> Sedio<strong>da</strong>. RvTaeba<br />

wylis, miwis <strong>da</strong> nayofierebis kults erTianad gamoxatav<strong>da</strong>, rac qarTvelebSi ori sameurneo<br />

<strong>da</strong>rgis ganviTarebis miwaTmoqmedebisa <strong>da</strong> mesaqonleobis simbiozur xasiaTze metyveleb<strong>da</strong>.<br />

amave dros, igi dedis <strong>da</strong> agraruli xasiaTis qal RvTaebasTan RvTismSobel<br />

mariamTanac iyo <strong>da</strong>kavSirebuli (mz. makalaTia).<br />

afxazebis samiwaTmoqmedo RvTaebaTa sistemaSi mniSvnelovani adgili kidev erTma<br />

RvTaebam jajam <strong>da</strong>ikava. afxazebs jaja <strong>da</strong>baltanian, mxarbeWian qalad hyav<strong>da</strong>T warmodgenili.<br />

romelsac <strong>da</strong>Tesili mindvrebisa <strong>da</strong> Wirnaxulis gazr<strong>da</strong> <strong>da</strong> aseve sapirispirod,<br />

zaralis gamowvevac SeeZlo. afxazebis warmodgeniT, ojaxi romelic jajasTvis msxverpls<br />

zvarakis saxiT gaiReb<strong>da</strong>, uxv mosavals miiReb<strong>da</strong>, xolo is vinc mis saxelze zvarakis<br />

Sewirvas <strong>da</strong>inaneb<strong>da</strong>, piriqiT, mosavals wauxden<strong>da</strong>. `afxazuri RvTaeba jaja agrarul<br />

kulturasTanaa <strong>da</strong>kavSirebuli, Tumca Tavisi ganviTarebiT igi nayofierebis RvTaebad<br />

ga<strong>da</strong>izar<strong>da</strong> 3 . `jojooba dRe~, romelic igive adgilis de<strong>da</strong>sTanaa <strong>da</strong>kavSirebuli<br />

qarTvelebSic iyo gavrcelebuli. misi mlocvelebi gamoqvabulSi Saqars tovebdnen, xo-<br />

1 Акаба Л.Х., Традиционные религиозные представления, Абхазы (Москва, 2007), стр. 356-357.<br />

2 iv. javaxiSvili, <strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 119-120.<br />

3 Кантария М. В., Чанба Р. К., Некоторые вопросы земледельческой культуры, Этнографические параллели (Тбилиси, 1987),<br />

стр. 55.<br />

419

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!