14.11.2014 Views

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

sarecelze imavdroulad gar<strong>da</strong>icvala, e. i. am SemTxvevaSi droSi moqmedebebi paralelurad<br />

viTarddebo<strong>da</strong>.<br />

ratom mifrinav<strong>da</strong> lompapTan kudiani mainca<strong>da</strong>mainc buxris sakvamuri<strong>da</strong>n. am <strong>da</strong><br />

sxva viTarebaSic buxars, ufro zustad, keras sakraluri mniSvneloba gaaCn<strong>da</strong>. saxleuli<br />

gar<strong>da</strong>cvlil winaparTa sulebs swored buxrisa <strong>da</strong> keriis meSveobiT ekontaqtebo<strong>da</strong>.<br />

savaraudoa, rom xalxuri rwmena samyaros modelSi sknelebs sxva<strong>da</strong>sxva gziT akavSireb<strong>da</strong>.<br />

erT-erT aseT gzas sacxovrebeli nagebobis sajalaboSi ganTavsebuli Suacecxlis<br />

sakvamuri 1 warmoadgen<strong>da</strong>. xalxuri sqema keras Suasknelad Tu moiazreb<strong>da</strong>, romelic ciuri<br />

jaWviT zesknels ukavSirdebo<strong>da</strong>, maSin igi qveskneliskenac un<strong>da</strong> yofiliyo orientirebuli,<br />

razec araerTi eTnografiuli faqti migviTiTebs. koordinantTa aseT vertikalur<br />

ganzomilebaSi <strong>da</strong>culi un<strong>da</strong> yofiliyo ierarqiuli struqturac: zesknelSi^_<br />

RvTis mrevlis arealSi RmerTi <strong>da</strong> angelozebi binadrobdnen, xolo qvesknelSi _ qTonuri,<br />

miwisqveSeTis Ramiseuli RvTaebebi. vertikalur <strong>da</strong> horizontalur ganzomilebeb-<br />

Si demonTa <strong>da</strong> RvTaebaTa sxva tipis jgufebsac TavianTi gansakuTrebuli adgili ekavaT.<br />

amgvari gra<strong>da</strong>cia ferTa simbolikaSic aisaxebo<strong>da</strong> TeTri, wiTeli <strong>da</strong> Savi ferebis<br />

saxiT, rac mTlianobaSi jvrisa <strong>da</strong> mzis, rogorc wriulobisa <strong>da</strong> maradiulobis gamoxatulebis<br />

sistemaSi iyo moqceuli. am sistemaSi RvTaebaTa TiToeul jgufs TavisTavadi<br />

funqcia gaaCn<strong>da</strong>. samyaros mowyobis kosmogoniur struqturaSi TiToeuli gansakuTrebuli<br />

funqciuri <strong>da</strong>tvirTvis matarebeli iyo Sesabamisi astraluri niSnebiTa Tu sakraluri<br />

simboloebiT. es niSnebi <strong>da</strong> simboloebi ZiriTa<strong>da</strong>d Tavs iCen<strong>da</strong> tradiciul rwmena-warmodgenebSi,<br />

sakulto ritualebSi, materialur kulturasa <strong>da</strong> ornamentSi, demonologiur<br />

azrovnebaSi, miTebSi, gadmocemebsa <strong>da</strong> zRaprebSi. tradiciuli rwmeniT, a<strong>da</strong>mianebs<br />

sakralur ganzomilebaTa ga<strong>da</strong>laxva gar<strong>da</strong>cvalebamde ar ZaluZ<strong>da</strong>T an paralelur<br />

ganzomilebaSi moxvedras manam ver axerebdnen, sanam maT xorciel yofas grZneuleba<br />

ar Seipyrob<strong>da</strong>.<br />

kudiani Cadio<strong>da</strong> mindorSi mdebare Zervenaxis qvaze. es qva wamoyudebuli iyo. kudiani<br />

marcxena fexs ga<strong>da</strong>abijeb<strong>da</strong> <strong>da</strong> rompapTan Sedio<strong>da</strong>. iq erT wisqvilTan sxva kudianebi<br />

iyvnen Tavmoyrilni. maT saqonlis rZe rom mihqon<strong>da</strong>T rompapTan am wisqvilze afqvevdnen@<br />

<strong>da</strong> satanas saWmels umzadebdnen. kudianebis nawili Semdeg ukan^_ saxlSi mifrinav<strong>da</strong>,<br />

xolo nawili _ rompapTan rCebo<strong>da</strong>. <strong>da</strong>rCenilni azustebdnen momaval Sexvedraze<br />

ra sur<strong>da</strong> rompaps saCuqrad. SesaZloa mas ama Tu im qalis Zroxis rZe, bavSvis Tvalis<br />

kakali an gamonadeni sisxli moeTxova 2 . TiTqmis aseve aqvs <strong>da</strong>suraTebuli T. saxokias<br />

guriaSi <strong>da</strong>mowmebuli mRalavi. misi monacemebiT, mRalavebs a<strong>da</strong>mianis guli uyvar<strong>da</strong>T.<br />

zogs rokapTan _ mRalavebis ufrosTan ZRvnad axalgazr<strong>da</strong> qalis guli mihqon<strong>da</strong>,<br />

romelsac sabinadro tabakonis mTaze hqon<strong>da</strong>, zogs <strong>axali</strong> jvar<strong>da</strong>werilisa, sxvebs dedis<br />

pirmSosi, gansakuTrebiT ki imaTi, vinc sicocxles mxolod iwyeb<strong>da</strong>. rokapTan misuli<br />

mRalavi mivido<strong>da</strong> Tu ara satanasTan, xelSi qvas aiReb<strong>da</strong> <strong>da</strong> rokapis kbilebze akakuneb<strong>da</strong>.<br />

rokapi SeinZreo<strong>da</strong> <strong>da</strong> <strong>da</strong>ekiTxebo<strong>da</strong>: `vin mosulxar?~. mRalavi pasuxob<strong>da</strong>: `me<br />

gaxlavar~ _ warmoTqvam<strong>da</strong> saxelsa <strong>da</strong> gvars <strong>da</strong> Tan <strong>da</strong>amateb<strong>da</strong>: `dido mowyaleo^ batono<br />

<strong>da</strong> Cveno mfarvelo! erTi weliwadia ar gxlebivar, axla geaxeliT <strong>da</strong> mogarTviT guli<br />

(saxeli <strong>da</strong> gvari). amis patrons movuSxame sicocxle. es iyo^ axla <strong>da</strong>iwera jvari<br />

<strong>da</strong> saukunod gamovasalme Tavis saqmros, cxovrebis sitkbo arc ki ugemnia~. rokapi xarob<strong>da</strong>:<br />

`baraqala^ kargad giqnia. kvlavac gaxsovdes Seni batoni, imisi pativiscema icode~.<br />

aseTi <strong>da</strong>rigebis Semdeg rokapi <strong>da</strong> mRalavi erTmaneTs Sordebo<strong>da</strong>. mRalavi rokap-<br />

Tan <strong>da</strong> kudianTa mrevlTan _ sxva mRalavebTan erTad gaTenebamde rCebo<strong>da</strong>, gaTenebisas<br />

ki _ Tavis sofelSi brundebo<strong>da</strong>. im mRalavT, romlebic xelcarielni midiodnen rokap-<br />

Tan, kudianTa ufrosi saSinlad urisxdebo<strong>da</strong> 3 . analogiuri viTareba saqarTvelos sxva<br />

mxaris demonologiur gadmocemebSic <strong>da</strong>sturdeba. imereTSi demonologiur Tqmulebeb-<br />

Si mkafiod iyo warmodgenili grZneulTa maxasiaTebeli Tvisebebi, romlebic aRiniSnebodnen<br />

terminebiT: kudiani <strong>da</strong> tura 4 . aseve, imereTSi demonologiur rwmena-warmodgenebSi<br />

naTla<strong>da</strong>a asaxuli kudianTa funqciuri mimarTeba demonTa samyaros yvelaze maRal<br />

1 Sdr. <strong>da</strong>rbazul sacxovrebelSi de<strong>da</strong>boZis funqciasa <strong>da</strong> de<strong>da</strong>boZis ornamentTa tradiciul gaazrebas _<br />

<strong>da</strong>wvr. ix. ir. surgulaZe, qarTuli xalxuri ornamentis simbolika (Tbilisi, 1986).<br />

2 j. noRaideli, <strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 67-68.<br />

3 T. saxokia, <strong>da</strong>sax. naSromi, gv. 50.<br />

4 imereTSi arsebobs gamoTqma: `esa <strong>da</strong> es a<strong>da</strong>miani turaobso~, raSic igulisxmeba, rom eWvmitanili piri kudianobs.<br />

428

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!