axali da uaxlesi istoria
axali da uaxlesi istoria
axali da uaxlesi istoria
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Tveli xalxisa, gaekeTebinos. <strong>da</strong>vaneboT amas Tavi. nu mivudgebiT sakiTxs qarTuli fsiqologiiT<br />
<strong>da</strong> qarTuli mware gamocdilebiT. sruliad obieqturad rom ganvsajoT, msgavsi<br />
paqtebis saSualebiT SeuZlebelia germania-sabWoTa ruseTis TanamSromlobis aramc Tu<br />
mospoba, odnavac Sesustebac ki... mokled rom vTqvaT, safrangeTi icavs versalis `status<br />
qvos“, germania <strong>da</strong> moskovi mas ebrZvian <strong>da</strong> Tu asea, rogor SeiZleba diplomatiuri<br />
oinebiT germania-ruseTis, interesTa soli<strong>da</strong>robiT CaqviTkirebuli, TanamSromloba safrangeT-moskovis<br />
<strong>da</strong>axlovebiT Seicvalos? un<strong>da</strong> sruliad aSkarad iTqvas, rom aseT <strong>da</strong>axlovebas<br />
ara aqvs araviTari baza <strong>da</strong> amgvari c<strong>da</strong> Tavi<strong>da</strong>nve <strong>da</strong>marcxebulia“ 1 . evgeni gegeWkorma<br />
iqve <strong>da</strong>sZina, rom safrangeTze adre poloneTma moawera xeli moskovTan Tav<strong>da</strong>usxmelobis<br />
paqts. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, ruseTs arc ki Seunelebia im mniSvnelovani samxedro<br />
gegmebis ganxorcieleba, romelsac igi awarmoeb<strong>da</strong> poloneTis sazRvarze. piriqiT, ruseTi<br />
am mxareSi aZliereb<strong>da</strong> strategiul rkinigzas, qmni<strong>da</strong> sasursaTo <strong>da</strong> samxedro SeiaraRebis<br />
bazas <strong>da</strong> sazRvarze myof rusuli jaris raodenobas zrdi<strong>da</strong>.<br />
sabWoTa ruseTis xelisufleba ormagi stan<strong>da</strong>rtebis politikas atareb<strong>da</strong>. erTis<br />
mxriv, xels awer<strong>da</strong> xelSekrulebas, meores mxriv, aZliereb<strong>da</strong> SeiaraRebul Zalebs momavali<br />
agresiisTvis. ruseT-safrangeTis Tav<strong>da</strong>usxmelobis paqtis xelmosawerad momzadeba<br />
2-3 wlis manZilze mimdinareob<strong>da</strong>. safrangeTis sazogadoeba TanaugrZnob<strong>da</strong> qarTvel<br />
emigrantebs <strong>da</strong> SeuZleblad miiCnev<strong>da</strong> xelSekrulebis IV muxlis aRsrulebas. 1932<br />
wlis 7 ianvars safrangeTis radikal-socialistebis gavlenian gazeT `depeS de tuluz“-Si<br />
gazeTis re<strong>da</strong>qtorma b. maieram gaakritika ruseT-safrangeTis xelSekrulebis IV<br />
muxli, romlis sisruleSi moyvana, misi azriT, qarTvelebs meored ga<strong>da</strong>aqcev<strong>da</strong> ltolvilebad,<br />
vinai<strong>da</strong>n qarTuli legaciis gauqmeba maTi ssrk-is saelCosaTvis ga<strong>da</strong>cemas niSnav<strong>da</strong>,<br />
rac safrangeTis mTavrobas ar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>eSva 2 .<br />
radikalurad gansxvavebuli azri hqon<strong>da</strong>T frang komunistebs. isini Tvlidnen, rom<br />
saqarTvelos saelCos parizSi arseboba SeuZlebeli iyo, vinai<strong>da</strong>n sabWoTa xelisuflebas<br />
sakuTari warmomadgeneli hyav<strong>da</strong> safrangeTSi, rac gaugebrobas iwvev<strong>da</strong>. safrange-<br />
Tis deputatTa palatis sxdomaze gamosvlisas safrangeTis komunisturi partiis warmomadgenelma<br />
Jak doriom ganacxa<strong>da</strong>: `...SesaZlebelia SevaTavsoT keTilganwyobilebas-<br />
Tan saqarTvelos saelCos arseboba parizSi, romlis elCi ukve aRaravis warmoadgens<br />
gar<strong>da</strong> Tavisi Tavisa? iqnebodiT Tqven kmayofili, rom hitleris germaniam elzas-lotaringiis<br />
saelCo <strong>da</strong>abinavos berlinSi? roca xels aweren Tav<strong>da</strong>usxmelobis paqts sabWoebTan,<br />
SeuZlebelia saqarTvelos oficialuri saelCos Senaxva. elCi, romelic sabWoTa<br />
respublikebis kavSirs warmoadgens, oficialurad <strong>da</strong>niSnulia am ukanasknelis mier; es<br />
ar gaxlavT batoni Cxenkeli. miT umetes, rom saqarTvelo axla sruliad <strong>da</strong>wynarebulia<br />
<strong>da</strong> baton CxenkelisaTvis Tavs ar iwuxebs. marTalia, menSevikebma didi xnis ganmavlobaSi<br />
SeinarCunes Rrma gavlena saqarTvelos muSaTa klasze, magram amJamad, maT <strong>da</strong>karges<br />
yovelive avtoriteti saqarTvelos mSromelTa Soris <strong>da</strong> gansakuTrebiT centr-<br />
Si, sa<strong>da</strong>c isini ase Zlierni iyvnen“ 3 .<br />
1924 wlis oqtomberSi safrangeTis xelisuflebis mxri<strong>da</strong>n sabWoTa kavSiris cnobis miuxe<strong>da</strong>vad,<br />
saqarTvelos legacia parizSi mainc agrZeleb<strong>da</strong> muSaobas. 1932 wlis ruseT-safrangeTis<br />
paqtma ki parizSi qarTuli legaciis arseboba seriozuli safrTxis winaSe <strong>da</strong>ayena.<br />
reseT-safrangeTis paqts germanuli presac gamoexmaura. germanuli gazeTebi erTxmad<br />
aRniSnavdnen, rom paqti aSkarad germaniis winaaRmdeg iyo mimarTuli <strong>da</strong> evropis <strong>da</strong> erTa ligis<br />
interesebs mniSvnelovnad Selaxav<strong>da</strong>. germanulma gazeTebma mravali werili gamoaqveynes,<br />
romelTa Sinaarsi <strong>da</strong> saTauri aseTi frazebiT iyo gamoxatuli: `frangul-rusuli marwuxi“,<br />
`safrangeTi moskovis mklavebSi“, `germaniis winaaRmdeg“, `erTa ligis ideis gakotreba“, `antantis<br />
aRdgena“ <strong>da</strong> sxva. germanuli presa ruseT-safrangeTis xelSekrulebas sastiki kritikiT<br />
Sexv<strong>da</strong> <strong>da</strong> mas undoblobiT uyureb<strong>da</strong>. germaneli publicistebi miiCnevdnen, rom paqti aSkarad<br />
germaniis interesebs ewinaaRmdegebo<strong>da</strong>, aseve evropis <strong>da</strong> erTa ligis ideaze sastik <strong>da</strong>rtymas<br />
moaxden<strong>da</strong>. imdroindel germanul presaSi vrclad gaSuq<strong>da</strong> sabWoTa kavSiris saSinao<br />
1 Tav<strong>da</strong>usxmelobis paqti safrangeTs..., gv. 4.<br />
2 saqarTvelo <strong>da</strong> safrangeTi, <strong>da</strong>moukidebeli saqarTvelo, #73 (parizi, 1932), gv. 7.<br />
3 safrangeT-ruseTis paqti <strong>da</strong> saqarTvelo (safrangeTis deputatTa palatis 16-18 maisis sxdomis oficialuri<br />
stenografiuli angariSi<strong>da</strong>n), Jak dorios (komunisti) gamosvli<strong>da</strong>n, <strong>da</strong>moukidebeli saqarTvelo, #90<br />
(parizi, 1933), gv. 4-6.<br />
382