14.11.2014 Views

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ecenzia<br />

sayuradRebo gamokvleva<br />

(recenzia eTer beriZis wignze _ `nigali: istoriul-eTnografiuli<br />

<strong>da</strong> lingvistur-toponimikuri aspeqtebi)<br />

tao-klarjeTi adre saqarTvelos saxelmwifoebriobisa <strong>da</strong> uZvelesi kulturis akvani<br />

gaxl<strong>da</strong>T, nigalis xeoba ki am uZvelesi kulturis organuli nawili iyo. rogorc<br />

werilobiTi wyaroebi gvi<strong>da</strong>sturebs, igi mdi<strong>da</strong>ri iyo `narinjiT, TurinjiT, limoniT,<br />

zeTisxiliT, seliT, TafliTa <strong>da</strong> abreSumiT~ (vaxuSti bagrationi), magram mxare qveynis<br />

aramarto ekonomikuri saZirkveli iyo, aramed igi istoriis TiTqmis yvela monakveTze<br />

did rols asruleb<strong>da</strong> samxedro-politikuri TvalsazrisiTac. strategiul xeobas akademiuri<br />

mkvlevari arasdros mohklebia, magram filologiis doqtoris eTer beriZis sasaxelod<br />

un<strong>da</strong> iTqvas, rom, Tavisi mokrZalebuli bunebis miuxe<strong>da</strong>vad, vfiqrobT, am xeobis<br />

eTnolingvisturi Tu sociokulturuli kuTxiT warmodgenisas man ukve <strong>da</strong>imkvidra<br />

sapatio adgili mecnierTa Tu <strong>da</strong>rgis specialistTa, mogzaurTa <strong>da</strong> diplomatTa (d. baqraZe,<br />

g. yazbegi, z. WiWinaZe, al. frenkeli, v. lisovski, m. jaiani, n. mari, e. TayaiSvili,<br />

i. sixaruliZe, m. cincaZe, S. futkaraZe, m. faRava, n. cecxlaZe, r. malaymaZe,...) Soris Tavisi<br />

monografiiT `nigali~, romelic gamosces SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetma<br />

<strong>da</strong> `universalma~ (baTumi-Tbilisi, 2009). misaRebia problemebisadmi originaluri<br />

midgoma Tu kvlevis SemoqmedebiTi manera, ZiriTa<strong>da</strong>d, swora<strong>da</strong>a gamoyenebuli mravalferovani<br />

masalis sinqronuli, xSirad, diaqronuli <strong>da</strong>muSavebis meTodi.<br />

sakmaod soliduri (402 gverdis moculobis) naSromi araerTi sakiTxis mecnierulad<br />

ga<strong>da</strong>wyvetis mcdelobaa. amasTanave, mas Tan axlavs SesaniSnavi sailustracio masala:<br />

TiTqmis 500 wlis win de<strong>da</strong>samSoblo<strong>da</strong>kargulTa memkvidreebis unikaluri fotoebi<br />

<strong>da</strong> maTi metyvelebis nimuSebi leqsikoniTurT, araCveulebrivi rukebi Tu geografiul<br />

saxelTa <strong>da</strong> anTroponimTa detaluri, skrupulozuri sizustiT warmodgenili saZieblebi<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>narTebi.<br />

samwuxarod, miuxe<strong>da</strong>vad nigalelTa didi mcdelobisa, ojaxebSi mainc `<strong>da</strong>aunjon~<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>icvan mSobliuri ena, masSi ukve Zalian momravl<strong>da</strong> Turquli leqsika, frazeologia<br />

Tu calkeuli fonologiur-gramatikuli movlenebi. wigni, romelic, ZiriTa<strong>da</strong>d, nair-nair<br />

(martiv, derivaciul, rTul, markirebul, aramarkirebul) toponimTa, anTroponimTa<br />

<strong>da</strong> hidronimTa ganxilvas eZRvneba, <strong>da</strong>ainteresebs ara mxolod qarTvelologebsa<br />

<strong>da</strong> kavkasiologebs, aramed mecnierebis sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>rgSi momuSave Turq, rus, evropel<br />

Tu amerikel mkvlevrebsac rogorc samenovani (Turqul-rusul-inglisuri) reziumeebiT,<br />

ise leqsemaTa warmomadgenlobis CvenebiT.<br />

eTer beriZis monografia efuZneba ramdenime wliani samecniero mivlinebis dros<br />

Seswavlili oTxi administraciuli punqtisa (xelvaCauri, arTvini, borCxa, murRuli)<br />

<strong>da</strong> 67 soflis lingvokulturologiur analizs. Tavis droze mdinare mtkvris xeobis<br />

samxreT nawils, anu istoriuli zemo qarTlis ZiriTad teritorias, xan<strong>da</strong>xan, `Turqe-<br />

Tis saqarTvelosac~ rom uwodeben, upirveles yovlisa, Seswavla sWirdeba interdisciplinaruli<br />

TvalsazrisiT, radganac aqauri mosaxleobis yofaSic <strong>da</strong> metyvelebaSic<br />

qarTul-Turquli asimilaciisa <strong>da</strong> interferenciis araerTi SemTxveva <strong>da</strong>sturdeba. aq<br />

xvdebodnen erTmaneTs sxva<strong>da</strong>sxva Camomavlobis tomebi, xalxebi <strong>da</strong> eTnokonfesiebi: qar-<br />

Tvelebi, somxebi, maT Soris, hemSilebi, berZnebi, bizantiaSi gansaxlebuli eTnikuri<br />

jgufebi, arabebi, Turq-selCukebi, oguzelTa warmomadgenlebi, paWanikebi, osmaleTis<br />

imperiis mosaxleoba. icvlebo<strong>da</strong> uflebrivi mdgomareoba erTi xalxisa Tu eTnikuri<br />

jgufisa meoreze, icvlebo<strong>da</strong> sarwmunoeba, ena <strong>da</strong> ganaTleba (e. TayaiSvili), Sesabamisad,<br />

xdebo<strong>da</strong> kulturaTa integracia, tradiciul faseulobaTa metnaklebi transformacia,<br />

politikur RirebulebaTa cvlac ki, magram umetes SemTxvevaSi erovnuli mentalitetis,<br />

nacionaluri cnobierebis ganmsazRvreli ZiriTadi kriteriumebi saukuneebis man-<br />

Zilze TiTqmis ucvleli rCebo<strong>da</strong>. yuradsaRebia saanalizo naSromSi warmodgenili<br />

erT-erTi <strong>da</strong>skvnac: `Tu nigalis xeobaSi adre Turquli meore ena iyo, dRes is pirveli<br />

enaa, qarTuli TurqulSia areuli“ (gv. 66).<br />

nigali moicavs Woroxis imer <strong>da</strong> amer teritorias. am mdinaris araerTi etimologia<br />

arsebobs specialur literaturaSi, magram monografiis avtors sxvebTan Se<strong>da</strong>rebiT TiT-<br />

459

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!