14.11.2014 Views

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

axali da uaxlesi istoria

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Turquli an piriqiT, Ziri Turqulia, derivacia ki _ qarTuli. es ukanaskneli qarTuli<br />

sityvawarmoebisa Tu morfonologiur procesTa mdgradobaze miuTiTebs: duz-eb-i (düz _<br />

`vake~), funduk-ur-a (findik _ `Txili~), injil-nar-i (incil _ `margaliti~), Roj-ieT-i (gice _<br />

`kedeli~), na-Tax[T]-ev-i (taht _ `ficari~), sa-Cair-e (cayz _ `mdelo~)...<br />

eTer beriZem Tavisi <strong>axali</strong> monografiiT Seqmna nigalis xeobis toponimuri fondi,<br />

romelic istoriuli geografiiT <strong>da</strong>interesebuli specialistebisaTvis, enaTmecnierebisTvis,<br />

istorikosebisaTvis anTropologebisa Tu eTnologebisaTvis, demografebisa <strong>da</strong><br />

mecnierebis kidev araerTi <strong>da</strong>rgisTvis marTlac oqros fondis tolfasia, oRond, Zalze<br />

samwuxaroa, rom masSi `aravineTis~ msgavsi leqsikuri erTeulebic Sedis, romelic,<br />

albaT, ara-vi-n-eT-i Sesityvebi<strong>da</strong>n momdinareobs <strong>da</strong> Cveni winaprebis avbediT warsulze<br />

migvaniSnebs. rogorc Cans, odesRac mezoblad mcxovrebma qarTvelebma Searqves aRniSnul<br />

geografiul punqts Sesabamisi saxelwodeba adrindeli mosaxleobis iqauri adgilebi<strong>da</strong>n<br />

ayrisa <strong>da</strong> TurqeTis centralur qalaqebSi ga<strong>da</strong>saxlebis gamo. uZvirfases masalaSi,<br />

romelic saanalizo wignSi warmodgenilia mexuTe <strong>da</strong>narTis saxiT, Sedis sami<br />

aTasi toponimi, sa<strong>da</strong>c calkeuli soflis mixedviT qarTul <strong>da</strong> Turqul enebze miTiTebulia:<br />

ubnebis, baRCa-bostnebis, tba-wyaroebis, Rele-tyeTa, mineraluri wylebis, xevebis,<br />

gzebis, baR-venaxebis, yanebis, mdeloebis, saTib-saZovrebis, ialaRebis, sanadiro Tu<br />

samWedlo adgilebis, gamoqvabulebis, mTa-kldeebis, mwvervalebis, Txilnaris, muxnaris,<br />

naeklesiarTa Tu sasaflaoebis saxelwodebani <strong>da</strong> TiTqmis yvelgan mocemulia c<strong>da</strong> maTi<br />

warmomavlobis axsnisa. ase magaliTad: sofel arCveTSi erT-erT ubans dRemde `Wkadue-<br />

Ti~ ewodeba imitom, rom adre aq mWedlebi cxovrobdnen (Sdr. qarTuli Wed-, megrullazuri<br />

Wkad-/Wad-, svanuri Skód-/Skid- Zirebi `Wedva~).<br />

mkiTxvelis yuradRebas iqcevs informatorTa gansakuTrebuli <strong>da</strong>mokidebuleba maT<br />

mier mowodebuli teqstebisadmi; roca kinwyureTeli mTqmeli husein serToRli (cecxlaZe)<br />

garkveul toponimebs ganmartavs: (na-kaf-ev-i, furin-i-kar-i...) Tan urTavs metad<br />

mniSvnelovan komentars: `ise duurqmevin, geiardi, miwi<strong>da</strong>n xma iyav _ Seni miwa bumbuli<br />

iyos~-o (gv. 155).<br />

wigni sainteresoa ergatiuli konstruqciis, dezafrikatizaciis, inkluziv-eqskluzivis<br />

kategoriis, mwkrivebSi formaTa paradigmatuli gasworebis, perfeqtul droTa<br />

warmoebisa <strong>da</strong> Tvlis sistemis specifikis TvalsazrisiT, TumcaRa am sakiTxebze msjeloba<br />

masSi warmodgenili ar aris. imedia momavalSi es nakli gamoswordeba. sayurad-<br />

Reboa, agreTve, iseTi kompozitebi, romlebic arc saliteraturo qarTulSi gvxvdeba,<br />

arc qarTuli enis sxva dialeqtebSi <strong>da</strong> arc umwerlobo qarTvelur enebSi (fanelai _<br />

manelai, heqimebi – meqimebi...).<br />

eTer beriZis monografiisadmi interesi izrdeba imiTac, rom nigalis xeobis lingvistur<br />

aspeqtebTan erTad igi kulturul faseulobaTa im eTnikur plastebsac ikvlevs,<br />

romlebic istoriulad Camoyalibebul toponimikaSia asaxuli. wignSi am umni-<br />

Svnelovanes kulturologiurs veqtors gansakuTrebuli adgili ukavia. bunebrivia, es<br />

asec un<strong>da</strong> iyos, radgan saerTo amocanis ga<strong>da</strong>Wrisadmi aqcenti avtoris mier monografiis<br />

saTaurSivea gakeTebuli <strong>da</strong> gaTvaliswinebulia istoriul-eTnografiuli kvlevebi.<br />

monografiis avtori nigalis xeobas kompleqsurad ikvlevs. igi erTi romelime konkretuli<br />

mimarTulebiT ar ifargleba. kvlevis arealSi moqceulia nigaluri metyvelebis<br />

Taviseburebebi, folklori, ganxilulia materialuri kulturis Zeglebi, gansakuTrebiT<br />

yuradReba toponimikazea gamaxvilebuli.<br />

mxaris toponimika istoriul-eTnologiuri realobis rekonstruqciis erT-erTi<br />

mniSvnelovani wyaroa. igi Seicavs sando informacias ama Tu im xalxisa Tu <strong>da</strong>saxlebis<br />

<strong>istoria</strong>ze, mogviTxrobs mosaxleobis Sroma-saqmianobaze, kulturul memkvidreobaze,<br />

socialur urTierTobaTa sistemasa <strong>da</strong> gvarTa adgilmonacvleobis marSrutebsa <strong>da</strong> mimarTulebebze.<br />

toponimika faqtiurad srulyofils xdis mxaris istoriul <strong>da</strong> eTnografiul<br />

portrets. amis Tqmis uflebas gvaZlevs anTroponimuli, floronimuli, hidronimuli<br />

<strong>da</strong> sxva tipis geografiuli saxelebis analizi, adgilis saxelebi, romlebiTac<br />

gamorCeulad mdi<strong>da</strong>ria nigalis xeoba. xazi un<strong>da</strong> gaesvas qarTul-Turquli <strong>da</strong> TurqulqarTuli<br />

sityvebiT Sedgenil saxelTa gamocalkavebasa <strong>da</strong> erTad <strong>da</strong>jgufebis mcdelobas,<br />

rac meTodurad marTebulia, radgan am sakvlevi obieqtisadmi am principiT midgoma<br />

upirvelesad istoriuli TvalsazrisiTaa gamarTlebuli.<br />

462

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!