Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

Lubeck als hoofdleider heeft de Hanze haar grootste tijdperk van
macht en van bloei doorleefd.
Hoeveel steden in het geheel bij het Verbond aangesloten zijn
geweest is volgens Schlifer, den bekenden geschiedschrijver der
Hanze, niet met volstrekte zekerheid te zeggen. Gewoonlijk wordt
dat aantal aangenomen ongeveer 70 te zijn geweest. Van de Nederlandsche
steden hebben daartoe behoord Arnhem, Nijmegen, Tiel
en Zaltbommel aan Rijn en Waal, Roermond, Venlo en 's Hertogenbosch
aan de Maas; Kampen, Zwolle, Hasselt, Deventer, Zutfen,
Doesburg en Doetinchem in het IJsselgebied; de Geldersche steden
Harderwijk en Elburg aan de Zuiderzee; verder Groningen,
Stavoren, Hindeloopen, Sneek en Bolsward. De Friesche en
Groningsche steden zijn maar tijdelijk aangesloten geweest; bij
verschillende aangelegenheden neigden zij tot de Hollandsche en
Zeeuwsche, die nooit lid van de Hanze zijn geweest. Kampen is
de eenige Nederlandsche stad, die in de Hanze een leidende positie
heeft ingenomen.
In de eerste tijden geschiedde het vervoer van goederen uit het
Oosten, voor zoover over zee, met kustvaarders niet verder dan
tot Lubeck. Vandaar ging het geheel over land, of met kleine
vaartuigen langs de Trave en een gegraven kanaal naar de Elbe,
tot Hamburg; dan langs de Waddeneilanden naar de Zuiderzee; en
verder langs de Hollandsche of Utrechtsche binnenwateren naar
de Zuid-Hollandsche en Zeeuwsche stroomen; naar Brugge langs
Sluis, door het Zwin. Zoo ook omgekeerd. Geheel over zee
waagde men zich niet. Eerst omstreeks het midden der I }de eeuw
wordt gewag gemaakt van Westersche zeelieden, die om kaap
Schagen en door de Sont in de Oostzee kwamen.
Omtrent die vaart door de Hollandsche binnenwateren heeft
Dr. J. G. Nanninga in zijn academisch proefschrift "Het handelsverkeer
der Oosterlingen door Holland in de dertiende eeuw"
I 92 I, belangwekkende bijzonderheden medegedeeld.
Toen de z.g. "Ommelandsvaart" door de Hollanders en Friezen,
die reeds vroeg als stoute zeelieden bekend stonden, meer gevolgd
werd, was dit voor vele Hanzeleden, die zich daardoor voordeelen
zagen ontgaan, niet aangenaam. De Lubeckers schijnen er voor
gezorgd te hebben, dat die zeevaart buiten om voorloopig geen
te groote afmetingen aannam. Er is althans een brief bekend van
het jaar 1280, waarin de Overijsselsche steden Kampen en Zwolle,
als onderdanen van den aartsbisschop van Utrecht, de Lubeckers
bedanken voor hunne bemoeilngen tot herstelling van het "oude
recht", volgens hetwelk de Friezen niet naar Gothland mochten
69