Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

Hebben wij in Zweden door Nederlanders steden zien stichten,
in Denemarken zien wij landbouwkoloniën ontstaan en zich eeuwen
lang handhaven; evenals in Zweden, zijn het in Denemarken Nederlanders
geweest, die den stoot hebben gegeven tot de oprichting
van maatschappijen voor den handel op verre gewesten of de
stichting van koloniën in andere werelddeelen; een overeenkomstige
rol als door Lodewijk de Geer, de Trips, Cabelieau, in Zweden
gespeeld, zien wij in Denemarken spelen door Gabriël Marcelis
en Theodorus van Rodenburg; leerden verschillende groote
Zweedsche krijgsoversten hun vak in de legers der Prinsen van
Oranje, zoo vond de Noor Koert Adelaar, volgens den bekenden
geschiedschrijver Holberg de beste admiraal, dien de Scandinavische
volken hebben voortgebracht, zijn opleiding op de vloot
van Maarten Harpertsz. Tromp, wiens schoonzoon hij ook geweest
is; een Nederlandsche vrouw van lage afkomst, (in een wat vroeger
tijdperk), heeft jarenlang een overwegenden invloed op de Deensche
staatkunde uitgeoefend en feitelijk met den koning samen, het
land geregeerd; Nederlandsche kunstenaars hebben Denemarken
verrijkt met een aantal bouwwerken, behoorende tot de belangrijkste
scheppingen op het gebied der Nederlandsche renaissance: de
Noord- en Zuid-Nederlandsche schilderscholen hebben in de 16de
en 17de eeuw ook de schilderkunst in Denemarken beïnvloed.
En later, toen door de opkomst van Zweden als groote mogendheid,
de staatkundige verhoudingen veranderd, en Denemarken
van een vijand, een vriend en bondgenoot der Republiek was
geworden, zien wij bij meer dan ééne gelegenheid de Nederlandsche
oorlogsvloot onschatbare diensten bewijzen en optreden als
redder in den nood, en zelfs een Nederlandsch admiraal, geplaatst
aan het hoofd der geheele Deensche zeemacht, deze ter overwinning
leiden.
In een vroeger hoofdstuk heb ik reeds het een en ander medegedeeld
over de regeering van koning Christiaan IJ en de verwikkelingen,
waarin de Nederlanden, door diens vlucht naar die
landen, zijn geraakt. 1)
Ik wil daarop hier terugkomen, ter bespreking van de rol, die
enkele Nederlanders - in hoofdzaak eigenlijk Nederlandschen -
in het leven van dien koning en tegelijk daarmede in het leven van
het Deensche volk hebben gespeeld.
Drie Nederlandsche vrouwen hebben n.l. daarop een invloed
van beteekenis uitgeoefend: in de eerste plaats Duveken, de dochter
van Sigbrit; in de tweede plaats prinses Elisabeth, dochter van
I) Zie PI. 60.
146