Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

uitweken, waar zij wisten talrijke landgenooten te zullen aantreffen.
Die vluchtelingen waren echter aan het stadsbestuur in den
beginne alles behalve welkom. Als lutherschen en hervormden
waren zij, zoowel van het burgerrecht, als van het deelgenootschap
in de gilden uitgesloten; de katholieke bisschop van Ermeland zag
hen met leede oogen komen en wist dan ook spoedig van het
stadsbestuur gedaan te krijgen, dat hun de toegang ontzegd werd.
Intusschen hielp dat niet veel, want de eveneens katholieke bisschop
van Lesslau, tot wiens gebied de omstreken van de stad gedeeltelijk
behoorden, en wiens land door den oorlog zeer geleden had, had
kolonisten noodig en bood hun gastvrijheid aan in Neu-Schottland,
ook al waren zij van een ander geloof. De uit Dantzig
gezette en de nieuw aankomende Nederlanders vestigden zich dus
daar, onder den rook van de stad; en dat bleef zoo, tot in 1568
de stad Neu-Schottland van den bisschop kocht, dus daar zelf
baas werd. Toen waren inmiddels de toestanden veranderd. Het
stadsbestuur, dat hen eerst geweerd had, liet hen nu oogluikend
toe, omdat het in hen een welkom tegenwicht zag tegen de gilden,
die te veel. praats kregen en stoorde zich daarbij zelfs niet aan
de aanmaningen van den Poolschen koning Stephanus Bathory 1).
Wel mochten de kolonisten van regeeringswege ook in de
voorsteden geen grond of huis bezitten; maar dat bezwaar was niet
groot; zij kochten op naam van Dantzigsche burgers. In r6o}
werd het bedoeld verbod ingetrokken; wel werd het later weder
van kracht verklaard, maar wat er ook van zij, in verloop van tijd
kwam een groot gedeelte van den Neu-Schottlandschen grond in
hun bezit, als uit de opgaven van grondbezitters in het Staatsarchief
van Dantzig blijkt 2).
I) Een zeer belangrijk geschrift: "Extract aus den Büchern und Schriften der
Niederlandischen Gemeine alhie in Danzigh, wie dieselbige hieher gekommen, die
Religion durch unterschiedliche Pershonen vortgeflanzet, und was ihnen dabey für
Verhinderunge begegnet, bis dass Gott der Almächtige zu ihrem gewÜnschten
Ausgang gebracht hat", van Cornelis Wilhelmsen, mit-Eltester, 27 Mayo Ao 1618,
is door Kernkamp in de "Baltische Archivalia 1909", blz. 270, grootendeels overgenomen
uit de handschriftenverzameling in de Stedelijke Bibliotheek te Danzig.
2) Kernkamp maakt in de "Baltische Archivalia" melding van een alphabetischen
klapper, bevattende de familienamen na 1536, betreffende de "Bürgerbücher", bij het
reeds vluchtig doorbladeren waarvan hem bleek, dat vele namen van personen, die
het poortersrecht verkregen hebben, duidelijk Nederlandsche afkomst verraden. Ook
de "Geburtbriefe" bevatten, volgens hem, daaromtrent veel gegevens. Verder wijst
hij op de opsomming van familienamen van Dantziger mennonieten in een artikel
van H. G. Mannhardt "Unsere Familiennahmen" in den "Christlicher Gemeinde
Kalender aus das Jahr 1903", waaruit hetzelfde blijkt.
De doop- en trouwboeken in het archief der St. Petri und Pauli-Kirche bevatten
eveneens onder de nam.en der oudste leden, veel Nederlandsche. De oorspronkelijke
naam der Gemeente was "Niederländisch-Deutsche Gemei.11de", terwijl er bij haar
in 1909 nog bestond een "Niedcrländisch-Dcutsche Armenkasse".