Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

Hoewel in mindere mate dan de landelijke kolonisten hebben
ook. de stedelingen en de bewoners der "vrijheden" later de gevolgen
van den ondergang dc: Hollandsche hofpartij en van de
veranderde gezindheid van Albrecht ten opzichte van de Nederlanders
wel ondervonden. Op den duur hebben ook zij hunne
nationaliteit niet gehandhaafd. maar hebben zich door huwelijken
met de Duitsche bevolking vermengd, zoodat ook van die stedelijke
kolonies niets is overgebleven.
Na de aanvaarding van het bestuur over het hertogdom Pruisen
door de keurvorsten van Brandenburg zijn er weinig Nederlanders
meer naar het hertogdom getrokken; wel is in I6II, op aandrang
van den Poolschen koning, aan de katholieken en gereformeerden
vrijheid van godsdienst toegestaan, maar van de mennonieten
moesten .de streng luthersche keurvorsten niets hebben. Wel is
er in het begin van de Isde eeuw, toen Littauen en Oost-Pruisen
geweldig geteisterd waren door een pestepidemie, nabij Tilsit een
mennonieten-kolonie gesticht, waartoe ook veel Nederlanders
behoorden, en ook tot bloei gekomen. Ook deze kolonie is echter
spoedig te niet gegaan door een decreet van koning Friedrich
Wilhelm I, die hen dwong het land te verlaten, wijl Zij op grond
van hun geloofsovertuiging bezwaar maakten tegen het vervullen
van den krijgsdienst.
Weliswaar is dit decreet niet met volle kracht uitgevoerd, doch
de omstandigheden werden toch voor de mennonieten zoo onaangenaam,
dat velen dezer een goed heenkomen zochten; ook
die in Koningsbergen.
Eerst in 175 I, onder koning Friedrich II, hebben de mennonieten
in Koningsbergen het volle burgerrecht gekregen.
Het ligt voor de hand, dat bij de mislukking van de Hollandsche
kolonies op landbouwkundig gebied en de, over het geheel,
vijandige gezindheid van de bevolking in de steden tegen de
Hollanders, hun invloed niet groot geweest is. Toch is er één
gebied, waarop de Nederlanders wel grooten invloed hebben
geoefend, waarvan nog vele tastbare bewijzen zijn overgebleven,
n.l. op dat der kunst. Het was hertog Albrecht niet genoeg, de
welvaart van zijn volk te bevorderen; maar, zooals zoo vele
vorsten in dien tijd hechtte hij er ook groote waarde aan bekend
te staan als een beschermer van kunsten en wetenschappen en zijn
naam te verbinden aan schoone scheppingen op dat gebied. Daarvoor
waren echter in zijn landje, gelegen in een uithoek van
Duitschland, ver van de middelpunten der beschaving, en met een
26