Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

den in het Zweedsche Staatsbestuur, moesten wel van invloed zijn
op de bekendheid van vele Zweden met de Nederlandsche taal.
Hiervoren mocht ik reeds korte aanhalingen doen uit brieven of
andere bescheiden, door Cabelieau, Usselincx en anderen, in de
Nederlandsche taal aan den koning Gustaaf Adolf en zijn rijkskanselier
Axel Oxenstjerna gericht. Ook Wrangel deelt in zijn
meer genoemd werk mede, dat niet alleen Gustaaf Adolf en Christina,
maar ook de Karels met de Nederlandsche taal bekend waren
en dat tal van landsgrooten die taal volkomen verstonden; als
voorbeelden daarvan voert hij aan dat Johan Casimir met Grotius
briefwisseling in het Nederlandsch onderhield, en dat de Zweedsche
schrijver Columbus Wrangel een gesprek laat voeren met een
Nederlandsch koopman, dat geheel in die taal plaats heeft; verder
vermeldt hij dat Nederlandsche tooneeltroepen voor het beschaafde
publiek uitvoeringen gaven, die zeer goed gevolgd werden. Toch
is de invloed van de in het Nederlandsch schrijvende dichters en
prozaschrijvers in Zweden niet groot geweest; wel die der in de
Latijnsche taal schrijvenden of dichtenden als Grotius, Heinsius
en anderen.
De stellingen van Grotius over staatsrecht, volkenrecht en
ethiek werden reeds gedurende diens leven van de katheders der
Zweedsche hoogescholen verkondigd; echter zonder dat men ze
daarom practisch toepaste. (Torstenson en Hom vielen Deensche
provinciën binnen zonder voorafgaande oorlogsverklaring). Ook
zijn theologische werken en zijn studiën over handelsrecht (hij
was advocaat geweest van de Oost-Indische Compagnie) werden
ijverig bestudeerd. Gaarne had men hem in 1634 opgedragen de
geschiedenis van Zweden te schrijven, toen men Heinsius wel
wilde missen; hij heeft die opdracht echter niet willen aanvaarden 1).
Wat de periode van Gustaaf Adolf betreft, was die geschiedenis
toen reeds beschreven door een ander Nederlander, Van Naerssen
of Narssius, eigenlijk doctor in de medicijnen; evenals zoovelen,
tijdens de Arminiaansch-Gomaristische geschillen uitgeweken, en
door den koning tot zijn geschiedschrijver aangesteld; hij heeft
die opdracht in een lange reeks - niet zeer fraaie - Latijnsche
I) Zooals bekend werd Grotius in dat jaar benoemd tot Zweedsch resident in
Frankrijk, met welk rijk men nauwere aansluiting zocht, toen de zaken in den
3o-jarigen oorlog niet naar wensch gingen en men in Zweden prijs stelde op een
uitstekende vertegenwoordiging in dat land. In verband daarmede heeft hij, uit
den aard der zaak, in hoofdzaak in Frankrijk vertoefd, waar hij echter bij Richelieu
nooit gezien is geweest. In 1644-'45 heeft hij een poos de vredesonderhandelingen
bijgewoond; doch is in het begin van 1645 naar Rostock vertrokken, waar hij kort
daarna is overleden.