Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

Wat de bevolking zelf aangaat, heeft de stad haar Hollandsch
karakter geheel verloren. Reeds een halve eeuw geleden is de
laatste nakomeling van de oorspronkelijke Hollandsche bevolking
overleden; zij is thans geheel Duitsch.
Op één gebied is de stad bijzonder merkwaardig geweest, n.l.
op dat der godsdienstige verdraagzaamheid. De oorspronkelijke
bevolking, welke die onverdraagzaamheid aan den lijve heeft
gevoeld, heeft dat ondervonden leed niet, zooals vaak geschiedt,
op anderen gewroken. In het octrooi betreffende de stichting van
de stad was vrije uitoefening van godsdienst bedongen, en men
heeft zich daar trouw aan gehouden. Remonstranten, Doopsgezinden,
Lutherschen, Katholieken, Kwakers en Joden hebben
daar in vrijheid en verdraagzaamheid samen geleefd in een tijd,
waarin elders nog niemand er aan dacht, dat zoo iets mogelijk
was. Zoo is dat onbeduidende, door Frederik III en door Nederlandsche
Remonstranten gestichte, stadje langen tijd geweèst een
monument op ethisch gebied.