Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

epaald, dat in geval van brand, alle dorpsgenooten, en als het
noodig was, ook die van de naburige dorpen verplicht waren den
brand te helpen blusschen; maar ook moest de brandschade vergoed
worden en wel op kosten van alle boeren uit den Werder.
Het was dus een soort van onderlinge brandverzekering, maar
waarbij geen premie betaald werd. Van betaling was eerst sprake,
wanneer er inderdaad brand geweest was. De brand wetten bepaalden
hoeveel de boer zou ontvangen bij het verlies van zijn
geheele boerderij, zijn woonhuis, het verlies van zijn oogst;
hoeveel per trekpaard, per stuk vee, enz., hoe die zaak verder
geregeld werd; en bevatten verder een aantal strenge politiebepalingen.
Na de annexatie van het Poolsche land bij Pruisen in 177; was
de goede tijd voor de Nederlandsche nederzettingen spoedig
voorbij. De wijze koning Frederik de Groote was er de man niet
naar om het den kolonisten onnoodig lastig te maken; maar na
zijn dood is het bekend dat honderden menniste gezinnen het land
hebben verlaten en naar Rusland zijn getrokken, om zich aan den
Dnjepr te vestigen, waar keizerin Katharina II hun, onder waarborging
van vrijheid van godsdienst, op zeer aannemelijke voorwaarden
gronden ter kolonisatie had aangeboden. Dit zijn de
voorvaderen van de Russische doopsgezinden, over wier droevig
lot men de laatste jaren herhaaldelijk in de dagbladen heeft kunnen
lezen; mijn voornemen is later meer van hen te vertellen.
Zoo zijn dus ook deze Nederlandsche landbouwkolonies, na
een bestaan van langer dan twee eeuwen, als zelfstandige kolonies
teniet gegaan, terwijl de niet-uitgeweken bevolking geleidelijk in
de inheemsche is opgegaan.
Alvorens van dit onderwerp af te stappen, moge ik nog even
terug komen op de belangrijke posten in de I6de en I7de eeuw te
Dantzig ingenomen door een aantal Noord- en Zuid-Nederlanders,
die niet tot de eigenlijke kolonisten gerekend kunnen worden.
Bij de bespreking van de stichting der eerste Nederlandsche
landbouwkolonie in den Dantziger Werder, deelde ik reeds mede
hoe de aandacht op deze Hollanders vooral viel, omdat zij bekend
stonden als goede dijkwerkers. Die goede naam bepaalde zich
niet tot dit betrekkelijk eenvoudige werk; ook overigens op
waterbouwkundig gebied, zoowel als op dat der burgerlijke- en
der vestingbouwkunde, mochten de Nederlanders van die dagen
zich verheugen in een uitmuntenden naam.
Het is dus te begrijpen, dat de Dantzigsche stadsraad, hoewel
38