Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

- ------------------ - ---
vond, vooral in de Zaanstreek en te Rotterdam. Smeerenburg
werd den eersten tijd nog wel als pakhuis gebruikt, doch ook dit
heeft niet lang geduurd.
Van de uitgebreide inrichtingen is geen spoor overgebleven; op
het gewezen kerkhof bevindt zich alleen een eenvoudig monument,
dat de herinnering daaraan bewaart. Ik kom daar dadelijk op terug.
In de tweede helft der Isde eeuw is de deelneming der Nederlanders
in de visscherij zeer afgenomen; ook hier teekende zich
blijkbaar ons verval af. In het begin der 19de eeuw is de Nederlandsche
walvischvaarderij geheel opgehouden. Walvisschen worden
ook tegenwoordig nog in grooten getale gejaagd, maar
Holland, eens no. I op dat gebied, doet daaraan niet meer mede.
Om op het zooeven genoemde monument terug te komen, wil
ik hier even meedeelen, wat de aanleiding tot het stichten daarvan
geweest is.
Wanneer de walvischvloot in het najaar van Spitsbergen naar
het vaderland terug ging, moest zij al hare inrichtingen aan den
wal: huizen (z.g. "tenten"), kokerijen, kuipers- en andere werkplaatsen,
pakhuizen en magazijnen onbewaakt achterlaten. Nu was
het voorgekomen, dat Duinkerkers en Basken, die door de Hollanders
geweerd werden, zoowel op Spitsbergen als op Jan Mayen,
waar de Hollanders ook op groote schaal het bedrijf hebben uitgeoefend,
na het vertrek der vloot, uit wraak veel hebben vernield
of medegenomen en daardoor aan de, het volgend jaar, terugkomenden
vee] schade en ongerief hadden veroorzaakt. Om daaraan
tegemoet te komen, besloot men een proef te nemen met het
doen achterblijven van eenig bewakingspersoneel in het barre
winterseizoen. In 1633 bleven daartoe, zoowel op Jan Mayen als
op Spitsbergen, zeven vrijwilligers, voorzien van wapenen en uitrusting
en eenig proviand achter. Op Jan Mayen stierven allen;
op Spitsbergen slaagde de proef; allen bleven in leven en gezond;
vrij zeker dank zij de uitmuntende leiding van hun energieken
commandant Jacob Seegersz van der Brugge. Een keurig door
hem aangehouden journaal bestaat nog. Het volgende jaar heeft
men de proef op Spitsbergen herhaald, echter met een droevig
resultaat; allen zijn overleden aan scheurbuik en uitputting. Ook
hier is het journaal bijgehouden tot aan den dood van den laatst
overlevende.
Ter nagedachtenis nu van die gevallenen, is in het jaar IS78
door de bemanning van ons Nederlandsch poolscheepje ,,\'V'illem
Barents" onder bevel van den luitenant ter zee L. R. Koolemans
Beijnen, een steenhoop op het kerkhof gebouwd, waartegen een,
169