Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

12.. Voor het koren malen op de keurvorstelijke molens moesten
zij geven 1/16 van het schepel.
I;. Overdracht van pacht mocht alleen geschieden aan Nederlanders.
14. Bij sterfgeval erfden de naaste bloedverwanten, ook al
waren zij elders; zij mochten de erfenis verkoopen; bij niet opkomen
van de erfgenamen na jaar en dag verviel de erfenis aan
den keurvorst; kwam binnen 6 jaar de erfgenaam nog op, dan
had de keurvorst recht op 1/10 daarvan.
1 5. Al de huysluyden zouden alleen den keurvorst onderdanig
zijn; "als een der oude ingezetenen, die door den oorloghe verdreven
off anderszins van daar ghegaen zijn, zich weder aanmeldt,
zal hij àf anders worden tevreden gesteld, àf op dezelfde voorwaarden
zich onder hen mogen neder zetten."
Veel is door den keurvorst gedaan in het belang van de zuivelbereiding,
waartoe o.a. nabij Berlijn een modelboerderij werd
opgericht. De Hollandsche Meierij op de pfaueninsel nabij Wannsee
is daarvan een overblijfsel. *) De tuinbouw en de Hollandsche
groententeelt werden door de keurvorstin krachtig bevorderd.
Volgens Prof. Ed. Heyck in "Der Grosze Kurfürst" oogstte zij
in den "Lustgarten" de eerste aardappelen, die in de Mark gekweekt
werden. De naam "Holländereien", die vaak aan de zuivelbedrijven
gegeven werd, is echter niet afkomstig uit dezen tijd,
maar dagteekent al van vroegere nederzettingen der Nederlanders.
Na den dood van Prederik WilheIm den Grooten Keurvorst
heeft, tijdens de regeering van zijn opvolger, die als Prederik I
koning van Pruisen werd, wel eenige kolonisatie plaats gehad,
doch deze wel kunstzinnige, maar zwakke vorst was er de man
niet naar de regeeringszaken krachtig ter hand te nemen. Veel
verdienstelijker is op dat gebied geweest de vroeger algemeen
verguisde "soldatenkoning" Prederik Wilhelm I (171.;-1740); van
dien vorst werd voorheen in de schoolboekjes niet veel anders
verteld, dan dat hij lange kerels liet oplichten om hen tegen wil
en dank als soldaat in te lijven bij de Pruisische lijfgarde, en dat
hij zijne vrouwen kinderen mishandelde; langzamerhand heeft
men hem de eer gegeven, die hem toekomt, n.l. zijn jonge rijk
zoo goed te hebben georganiseerd en financieel te hebben beheerd,
dat zijn zoon Prederik de Groote in later jaren zijne geniale plannen
tot uitvoering kon brengen.
Wel hebben de Nederlandsche kolonisten tijdens zijn regeering
en die van Prederik den Groote een kleiner percentage uitgemaakt
*) Zie PI. 3.
4%