Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

More documents

Recommendations

Info

hielp hem soms bij handelsondernemingen, door op eigen risico voorraden over te nemen, waar de koning geen weg voor wist. Toen nu in de eerste dagen van het jaar 1644 onverwacht de oorlog tusschen Denemarken en Zweden was uitgebroken, verkeerde Christiaan IV in groote moeilijkheid door gebrek aan schepen en scheepsvolk, zoowel voor zijn oorlogsvloot als voor de gemeenschap tusschen de verschillende deelen van zijn rijk. Daar wist Marcelis wel raad op. Nederlandsche veekoopers waren gewoon geregeld in het vroege voorjaar in grooten getale "magere" ossen uit Holstein en Jutland aan te koopen en naar Holland te halen, om deze eenigen tijd in de malsche Hollandsche weiden te laten grazen en dan met winst te verkoopen. Dadelijk liet Marcelis nu een groot aantal schepen uitrusten, maar bemand met wel driemaal zooveel scheepsvolk als noodig was; zooals het heette om ossen te halen, maar inderdaad met de bedoeling, dat zij in Denemarken zouden blijven. Natuurlijk bleef dit voor den Zweedschen resident Spiering niet geheim, die daartegen ernstig protesteerde bij de Staten. In den beginne gaven deze - vooral omdat de Stadhouder op de hand van den Deenschen koning was - daaraan weinig of geen gevolg; maar toen de stemming in de Nederlanden zich weldra ten gunste van de Zweden keerde en Prederik Hendrik moest toegeven, werden Marcelis allerlei moeilijkheden in den weg gelegd, terwijl men De Geer oogluikend zijn gang liet gaan. Intusschen heeft hij den Koning toch belangrijk kunnen helpen en hem heel wat oorlogsmaterieel, ook schepen, kunnen verschaffen. Hij is ook de eerste geweest, die Christiaan bericht heeft gezonden omtrent het uitrusten van De Geers hulpvloot. In den oorlog tegen Zweden in 1658 heeft hij eveneens zijn best gedaan om den koning met Nederlandsche schepen te helpen, Kernkamp vermeldt in zijn "Scand. Archivaliën" een verklaring Van 62 schippers en reeders van schepen, door hem bevracht om troepen van Jutland naar Punen en Seeland over te brengen. Hij is daarin echter niet geslaagd; en die mislukking heeft hem veel verdriet bezorgd, wijl men hem verweten heeft, dat dit door zijn schuld geweest is. Ook zijn broeder Pieter Marcelis, eerst wonende te Antwerpen, daarna te Amsterdam, en in 164; te Moscou, is een man van invloed geweest. In dat jaar werd hij als gezant van den Groot Vorst van Moscovië naar Denemarken gezonden om te onderhandelen over een huwelijk van diens dochter met een zoon van den Deenschen koning. Volgens Scheltema's "Rusland en de Nederlanden", heeft de oude Gabriël, die ook een tijdlang in Rusland 159
gewoond heeft, zich daar verdienstelijk gemaakt op het gebied der metaalindustrie en is hij een der eersten geweest, die met de mijnexploitatie in Moscovië is begonnen; met zijn zwager Thomas Kellerman zette hij daar een fabriek op van geschut en ander gietwerk, staafijzer, munitiën, enz., en kocht hij voor den vorst ook wapenen in de Nederlanden. Was er dus groote overeenkomst in de wijze van optreden van de Nederlandsche kooplieden in Denemarken en in Zweden, die overeenkomst heeft ook bestaan in de behandeling, welke zij van hunne lastgevers hebben ondervonden. Aan Gabriël Marcelis heeft het evenveel moeite gekost van den Deenschen koning geld los te krijgen, als aan de De Geers, de Trips en anderen in Zweden. Te langen leste is Marcelis, evenals zij, schadeloos gesteld met domein goederen. De familie Marcelis heeft landgoederen gekregen in het ambt Kallandsborg; in een door Kernkamp vermeld contract teekent hij zich: "Gabriël van Marcelis, aufl Harballe und Callandsburg Erbgesessen"; zijn zoon, \X1illem von Marcelis, Heer van Skanstrup, werd in den adelstand verheven als Baron Güldencrone von Vilhelmsborg, een geslacht, dat waarschijnlijk nog bestaat. Een ander groot Nederlandsch koopman in Denemarken is geweest Paul de Willem of de Wilhelm, die als Deensch agent in de Nederlanden op allerlei gebied van advies diende. Zoo stelde hij o.a. in 16z1 aan den koning voor eenige reizen te doen maken door schepen van Kopenhagen op Candia en Zante, Cyprus, Egypte, Moscovië, Spanje, Guinea, Angola, enz., waarbij dan de koning en hij ieder de helft van de winst of het verlies zouden krijgen of dragen, en hij bovendien een zeker percentage van het kapitaal zou genieten als provisie voor de uitrusting. Behalve de hierboven genoemden zijn er nog verschillende andere kooplieden naar Denemarken getogen, op aanzoek van den Deenschen resident Dr. Jonas Carisius, die daartoe in 1607 naar de Nederlanden werd gezonden, terwijl ook de Trips en de De Geers groote zaken met Denemarken hebben gedaan. Wel één van de meest belangwekkende figuren onder de Nederlandsche kooplieden in Denemarken is geweest Theodorus (eigenlijk Dirk) Rodenburch,l) "ridder van de Ordre van den Huyze van Bourgondiën". Dit behoort er vooral bij vermeld te worden, want daar was hij niet weinig trotsch op. In de Nederlandsche letterkunde heeft hij zich naam gemaakt als tooneelschrijver; als zoodanig schijnt hij bevriend te zijn geweest met Vondel. Als diplomaat is hij in dienst geweest van den hertog van Holstein en van I) Zie PI. 65. 160
Page 8:
De Brandenburgsche vloot, naar een
Page 13 and 14:
WOORD VOORAF. VAN HET HOOFDBESTUUR
Page 15 and 16:
I. NEDERLANDSCHE NEDERZETTINGEN IN
Page 17 and 18:
daaruit gemaakt hebben als de voren
Page 23 and 24:
alzoo 2 I 600 vierkante roeden. Vol
Page 25 and 26:
komen, om voortreffeliike, uitgestr
Page 27:
geweest. Vooral de kolonie in het B
Page 33 and 34:
vertoonen; wel zijn deze later, in
Page 35 and 36:
----- - ------ - ------- PI. 4. Ged
Page 37:
aanleiding, in den regel met ongelu
Page 40:
van de hervorming, een groote neigi
Page 44 and 45:
PI. 8. De vroegere "Leipziger Poort
Page 47 and 48:
Kneiphofschen raadsheer Wilhelm Pla
Page 49:
PI. 12. Buste van Benjamin Raulé i
Page 52:
Het verbod, om in de stad te wonen,
Page 55 and 56:
gezamenlijke grondoppervlakte, welk
Page 57 and 58:
oeconoom, of door den adellijken he
Page 59 and 60:
Pl. 15. Vlaamsch wandtapijt door Gi
Page 61:
epaald, dat in geval van brand, all
Page 65:
12.. Voor het koren malen op de keu
Page 68 and 69:
PI. 16. Maria-altaar in den Dom 'te
Page 71:
ouwing van een gedeelte van het slo
Page 75 and 76:
uit, altijd de Sont moest passeeren
Page 77 and 78:
Vermeulen, "Geschiedenis der Nederl
Page 79:
Pl. 19. Huizen aan de Markt te Frie
Page 82 and 83:
stad "Neu Hanau", die al spoedig zu
Page 84 and 85:
=--- -- ------ aan het werk geweest
Page 86 and 87:
Maar hoeveel schoons de trotsche St
Page 88:
PI. 2I. Voorgevel van de "Waag" te
Page 93 and 94:
veroorzaakten - hoewel het land in
Page 96 and 97:
PI. 24. Epitaaf van Jan van Denderm
Page 98 and 99:
urgerrecht verkregen; zij behielden
Page 100 and 101:
Lubeck als hoofdleider heeft de Han
Page 102 and 103:
PI. 27. Grafgedcnktccken voor Keize
Page 104:
eteekenis), laken en lijnwaad uitsn
Page 107:
schen koning, als landsheeren, wier
Page 110 and 111:
heeft echter na haren dood in 1412.
Page 113:
handel geleidelijk naar Antwerpen o
Page 118:
gewesten en het optreden van de Wat
Page 123:
PI. 38. Beeld van Pallas-Athene te
Page 127 and 128:
grafmonument bevatten 24 relieftabl
Page 129:
stad; deze plannen zijn echter niet
Page 132 and 133:
PI. 40. De "Marmeren Zaal" in het s
Page 134 and 135:
topgevel betreft, heel veel op vers
Page 137 and 138:
Van zijn vier zonen waren Isaäc en
Page 139 and 140:
Bij de gevaarlijke positie waarin d
Page 142 and 143:
1'1. 43 . Grafmonument voor Gustaaf
Page 144 and 145:
aan Heeren Burgemeesters vertoond,
Page 146 and 147:
opzichten groote overeenkomst verto
Page 148:
verkeerden zij trouwens reeds in ze
Page 151 and 152:
De tijden zijn voorbij, waarin de Z
Page 153 and 154:
PI. 48. Penning geslagen tcr gelege
Page 155 and 156:
Arent de Roy was werkzaam aan de sl
Page 157:
oemd is ook de serie "De maanden en
Page 162 and 163:
I. universiteiten hebben gestudeerd
Page 165 and 166:
te Gothenburg te onderhandelen en b
Page 167 and 168: PI. 56. Gedenkpenning der Zweedsche
Page 170 and 171: den vrede van Munster het bisdom Os
Page 172 and 173: Pi. 58. Gedenkpenning ter herinneri
Page 174 and 175: ---- ------ voor de totstandkoming
Page 176 and 177: schaal, kon worden opgericht; maar
Page 178 and 179: PI. 62. Amagermuseum. Pl. 62? Amage
Page 182 and 183: In later jaren is de bekende Hendri
Page 185 and 186: Ook tegen de "simulante" Zweden tra
Page 187: PI. 66. Spitsbergen naar de kaart v
Page 193 and 194: Over de belangstelling van De Geer
Page 195 and 196: den in het Zweedsche Staatsbestuur,
Page 197 and 198: Pl. 69. Plaatsing van den gedenkste
Page 199: den beroemden G. J. Vossius ondervo
Page 202 and 203: gemaakt voor eene van wantrouwen en
Page 204 and 205: Philips den Schoone, Heer der Neder
Page 207 and 208: PI. 72. Jacob, Baron van Wassenaar
Page 209: hebben uitgelaten, dat zij, als zij
Page 213: - beroeringen doorstaan, en daarin
Page 216 and 217: -- -------- PI. 73. Zeeslag JO de S
Page 223 and 224: ing van den scheepsbouw en met het
Page 225 and 226: PI. 76. Penteekening betreffende de
Page 227 and 228: Tot de onderwerpen, waarvoor koning
Page 229 and 230: schermd, op den duur te sterk werde
Page 231 and 232: PI. 80. Slot Kronenburg, van buiten
Page 234: - ------------------ - --- vond, vo
Page 239: - -- --------- - -- Bij dat bondgen
Page 244 and 245: waarden van Roskilde. Zooals te ver
Page 246 and 247: een zinnebeeldige voorstelling van
Page 248 and 249: daarin ook het geheele verloop van
Page 250 and 251: PI. 87. Slot Lystrup. (Edwin Redslo
Page 252 and 253: Dat, zooals ook uit Tromps brieven
Page 255: - - - - -- - _.- Frederik II, in de
Page 259: Hiermede zijn wij nog niet aan het
Page 263: sche betrekkingen reeds het een en
Page 267 and 268: Die eerste tochten zijn spoedig doo
Page 269 and 270:
hadden dan ook in hoofdzaak ten doe
Page 271 and 272:
PI. 95. Het inwendige van de Hollan
Page 273 and 274:
van het vertrek uit de stad van den
Page 275:
op den voorgrond, toch in vele opzi
show all

Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?