Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

afgezien van de andere waarde van het geld - wat den cijns betreft,
veel hooger dan toen. Van de tienden kwam een gedeelte ten
bate van den predikant en den schoolmeester, zooals vroeger ten
bate van de kerk. Het kwam ook wel voor, dat de Hollandsche
boeren, hoewel niet katholiek, toch ingeval van huwelijk, doop
of begrafenis, een bepaalde geldsom moesten betalen aan den
officieelen katholieken geestelijke van de landstreek, ofschoon zij
van diens diensten bij die gelegenheid natuurlijk geen gebruik
maakten.
Wijl de bescherming tegen het water in deze streken een zaak
van de eerste orde was, werd aan de regeling daarvan veel zorg
besteed. Naast schout en schepenen stonden in elk dorp een dijkgraaf
en dijksgezworenen, die toezicht hadden te houden op het
dijk- en waterwezen van hun gemeente. Daartoe hielden zij tweemaal
's jaars schouw over de dijken en walletjes rondom de akkers,
over de vaarten, de slooten en de watermolens; het onderhoud
daarvan werd bekostigd uit een voor dit doel van alle inwoners
geheven belasting. Zoowel in den Grooten, als in den Kleinen
Mariënburger Werder waren verder een dijkgraaf en dijksgezworenen,
die samen met de "Schlickgeschworenen", die alleen op de
waterwegen toezicht hielden, de "Damcommunität" vormden, en
belast waren met de zorg over de hoofddijken langs de groote
rivieren. Een en ander vertoonde dus groote overeenkomst met
de inrichting van de polders en heemraadschappen, zooals wij die
tegenwoordig in ons land nog kennen.
Zeer terecht had ieder dorp, naar evenredigheid van het aantal
zijner hoeven, in het onderhoud van die hoofddijken bij te dragen,
tenzij de boeren op grond van hun pachtcontract van die verplichting
waren vrijgesteld. Die aangelegenheid heeft tot tallooze geschillen
en processen tusschen de "Damcommunität" en Hollandsche
boeren aanleiding gegeven, wijl dezen beweerden, van die
verplichting te zijn vrijgesteld. In de meeste gevallen zijn zij in
het gelijk gesteld, omdat zij dit inderdaad konden bewijzen.
Intusschen teekent dit hevige verzet tegen een in beginsel goede
en noodige bepaling voldoende de individualistische geaardheid
ook van die Hollanders! Hun bekrompenheid en gebrek aan
gemeenschapszin in dit opzicht is hun af en toe duur te staan
gekomen; zij hebben meermalen zeer te lijden gehad van geweldige
overstroomingen doordat de hoofd dij ken het begaven 1
Uitvoerig beschrijft Felicia Szper ook de, in den Mariënburger
Werder bestaande, Oost-Pruisische brandkeuren, waaraan ook de
Nederlandsche dorpen onderworpen waren. Niet alleen was daarbij
37