Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

is daarom zoo groot geweest, omdat zijn ontwerpen, hoewel
minder fijn en voornaam dan die van Floris, zich geheel aanpasten
aan de behoeften en den volksaard van diegenen, voor wie hij
ze bestemd heeft.
In beginsel is hij bij zijne scheppingen trouw gebleven aan den
geest der gothiek, die zoo sterk het omhoog strevende en romantische
van het oud-germaansche karakter tot uiting brengt; het
overheerschen van de verticale lijn en de eigenaardige neiging tot
asymmetrie; met verwerking daarbij van tal van motieven en
ornamenten, aan de antieken ontleend, deze wijzigend en omwerkend
tot de grillige fantastische vormen, die zijn speelsch vernuft
hem ingaf. Karakteristiek voor zijn werken zijn de veel voorkomende
cartouches, die met hunne uitsnijdingen, krullen en doorvlechtingen
geheel den indruk maken van metalen plaatwerk,
welke indruk nog wordt versterkt door dat zelfs de boutkoppen
tot bevestiging daarin niet ontbreken.
Door zijn langdurig verblijf in Duitschland heeft hij uit den
aard der zaak den invloed van dat land ondergaan, hetgeen duidelijk
blijkt uit het werk van zijn aldaar werkzame Nederlandsche
en Duitsche leerlingen. En eigenaardig is het, dat zijn van huis uit
Nederlandsche stijl, naar Duitschland overgeplant, na het ondergaan
van dien Duitsehen invloed, sterk op de bouwkunst in de
Nederlanden heeft terug gewerkt, wat vooral in de Noordoostelijke
provinciën merkbaar is 1).
Te Leeuwarden geboren in 1527, als zoon van een Duitsch
militair bij het leger van Schenck van Toutenburg, Stadhouder
in Friesland voor Karel V, is hij opgeleid en werkzaam geweest
als schilder, afwisselend in zijn geboorteland Friesland en in de
Zuidelijke Nederlanden, waar hij met de geschriften van Pieter
Coecke van Aalst en Cornelis Floris heeft kennis gemaakt. Antwerpen
was zijn meest geliefde verblijfplaats. Aangezien hij de
hervormde beginselen was toegedaan, moest hij echter in 1570
voor Alva vluchten. Zoodra die stad aan de zijde van den Prins
kwam, keerde hij daar terug en werd daar in 1575 benoemd tot
stadsvestingbouwkundige, welk ambt hij vervuld heeft tot in 1585
de stad door Parma werd veroverd. Dan begint zijn ;zwerftocht
door Duitschland, waarbij hij ook in Brunswijk terecht kwam,
waar hij het hierboven genoemde epitaaf maakte'. In 1592 kwam
hij in dienst van de stad Dantzig, waar hij, als in een vorig hoofdstuk
medegedeeld, plannen maakte voor de omwalling van de
J) Vermeulen spreekt dan ook herhaaldelijk van den Vlaamsch-Duitschen Vredemanstijl
van verschillende gebouwen aldaar.