Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

oeconoom, of door den adellijken heer als ééne partij, en door de
gezamenlijke boeren, vertegenwoordigd door enkelen hunner, als
wederpartij. Er was niet één enkele persoon verantwoordelijk voor
het nakomen van de bepalingen volgens de overeenkomst, maar
zij waren, zooals in verschillende contracten staat uitgedrukt, één
voor allen en allen voor één daarvoor aansprakelijk. Maar, daar
er toch één persoon moest zijn, die orde op de zaken stelde, werd
de Hollandsche schout belast met het innen van de pacht, het
toezicht op de hand- en spandiensten en werden hem eenige
bevoegdheden verleend op gerechtelijk en politiegebied. In zijn
ambt als voorzitter van de dorpsrechtbank werd hij bijgestaan
door twee schepenen. De schout werd slechts voor een jaar
benoemd, verkozen door de dorpsgenooten.
Evenmin als in de vroegere kolonies waren de kolonisten
eigenaars van den grond; zij bleven erfpachters. Een eigenaardig
gebruik was, dat in geval één der boeren zijn pacht aan een anderen
wilde overdoen of een onderhuurder wilde aannemen, daarvoor
niet alleen de toestemming van den landsheer noodig was, maar
ook die van alle andere boeren; dit in tegenstelling met het
overigens gebruikelijke Kulmsche recht, volgens hetwelk in zulke
gevallen de toestemming van landsheer en schout vereischt werd.
Welke vergoeding die schout voor zijn werkzaamheden en
bemoeiïngen kreeg, schijnt eigenlijk nergens bepaald. In andere
kolonies kreeg hij wel het recht een molen of een herberg te houden
of wel het genot van eenige pachtvrije hoeven; hier echter niet.
Vermoedelijk hebben zijn inkomsten - behalve die als gewoon
kolonist van zijn eigen grond - alleen bestaan in het genot van
1/3 deel van de opgelegde boeten bij de uitoefening van de lagere
rechtspraak, waarvan de overige 2/3 in de algemeene kas kwamen.
Aangezien er elk jaar een andere schout gekozen werd, was dat
bezwaar niet groot, omdat ieder het op zijn beurt ondervond.
Het gemis van pachtvrije hoeven zal wel daaraan toe te schrijven
zijn geweest, dat de schout, op wien in de niet-Hollandsche dorpen
militaire verplichtingen rustten, die vrij hooge kosten meebrachten,
in de Hollandsche mennonietenkolonies, die gewetensbezwaren
hadden tegen den krijgsdienst, daarvan werd vrijgesteld, zoodat
er ook geen aanleiding bestond hem daarvoor schadeloos te stellen
in den vorm van pachtvrije hoeven.
Evenals in de middeleeuwsche kolonies bleef de hooge re
rechtspraak in handen van den starost of oeconoom, of van den
landsheer. Ook de jaarlijksche cijnzen en tiendrechten kwamen in
beginsel met de middeleeuwsche overeen; zij waren alleen - ook
36