Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

Arent de Roy was werkzaam aan de sloten Wadstena en Linnköping;
Hendrik van der Huflue en Willem Boyen, later slotvoogd
van Swartsjö, en daarna Caspar Planten, werkten vele jaren aan
het - in 1697 afgebrande - Stockholmer slot; Lodewijk van Hoffwen
ontwierp voor Karel IX de plannen voor een nieuwe stad
bij Gullberg. Van de Zuidnederlandsche familie de Besche, bestaande
uit vier broeders, was de oudste, Willem, op wien wij
nader terug komen, de hoogst bekwame medewerker van den
beroemden Lodewijk de Geer; bouwde Gerard de, later afgebrande,
torenspitsen van de Domkerk te Upsala, maakte Gilles de ontwerpen
voor het kasteel Wibyholm, voor de weduwe van Karel IX,
en bouwde hij gelijktijdig het slot te Nyköping; werkte de jongste,
bouwmeester van den toren der Duitsche kerk te Stockholm, ook
aan het reeds boven genoemde slot aldaar.
Hoewel die bouwmeesters verdienstelijk werk hebben verricht
en hebben bijgedragen tot het doordringen van de Nederlandsche
renaissance, ook in Zweden, waren zij toch op kunstgebied geen
evenknieën van de groote Nederlandsche bouwmeesters in Noord­
Duitschland en Denemarken. Het meest op den voorgrond getreden
is de Mechelsche architect-beeldhouwer Boyen, een leerling
van Cornelis Floris en gunsteling van Johan lIl. Dat zijne scheppingen
op een minder hoog peil stonden dan die van de besten
zijner Nederlandsche kunstbroeders, is misschien wel ten deele
daaraan te wijten, dat de koning zichzelf als zeer kunstzinnig
beschouwde en veel invloed op de uitvoering van de bouwwerken
uitoefende. Er is van al die kasteelen in hun oorspronkelijken
vorm weinig meer overgebleven; de meeste zijn verbrand en
anders opgebouwd of als ruïnes overgebleven. Alleen Wadstena
en Kalmar geven, volgens Prof. Slothouwer, nog eenigen indruk
van de vroegere pracht.
Uit een later tijdperk is voor ons Nederlanders nog van belang
het tusschen 1641 en 1660, op last van Axel Oxenstjierna gebouwde
"Riddarhuset" (het Adelshuis ) *), opgetrokken van baksteen met
zandsteenen pilasters, omdat naast den Franschen bouwmeester
Jean de la Valleé, de bekende Amsterdammer Justus Vingboons
een belangrijk aandeel in den bouw heeft gehad.
De Nederlandsche beeldhouwkunst is nog door vele monumenten
vertegenwoordigd. Zoo vindt men in den Dom te Upsala de
grafmonumenten voor GustaafWasa **) en voor Johan III en in de
kerk te Strengnäs voor prinses Elisabeth, alle van de hand van
*) Zie PI. 42.
**) Zie PI. 43.
110