Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

gemaakt voor eene van wantrouwen en af en toe zelfs openlijk
vijandige gezindheid. De heffing van tol aan de Sont en ook elders
door de Deensche koningen en de willekeurige wijze, waarop die
vorsten daarbij te werk gingen, zeer ten nadeele van de Nederlandsche
kooplieden en schippers, zijn daarvan de voornaamste,
zoo niet eenige oorzaak geweest.
Die tolheffingen beperkten zich niet tot die aan de Sont, voor
de gehee1e vaart op de Oostzee, welke soms al drukkend genoeg
was, doch de Deensche koningen hebben een tijdlang ook tol
geheven te Glückstadt voor de vaart op Hamburg en te Bergen
en gingen zelfs zoo ver, dat zij getracht hebben den gehee1en
handel op de Noord-Russische havens om Noorwegen heen te
verhinderen, alleen omdat zij daardoor de tolgelden aan de Sont
van de schepen misten.
In de eerste 20 jaren van hunnen worstelstrijd tegen Spanje,
hebben de Noord-Nederlanders, wat die tolheffingen betreft, heel
wat over hunnen kant moeten laten gaan, geheel als hunne krachten
door den strijd om het bestaan in beslag waren genomen. Tot eer
van de Brusselsche regeering moet gezegd worden, dat zij, wanneer
de Deensche koning zich niet hield aan de regeling van de
tollen, bij het verdrag van Spiers in 1544 overeengekomen, meermalen
krachtig voor hare onderdanen is opgekomen. Het na den
opstand weg vallen van dien steun hebben zij dan ook in de eerste
jaren geducht ondervonden. Maar nauwelijks kregen zij de handen
meer vrij, of zij hebben zich zelf doen gelden, en daarbij steun
gezocht bij Zweden, der Denen aartsvijand; een toestand, die tot
ongeveer het midden der 17de eeuw zoo is gebleven.
Het ligt voor de hand, dat onder deze omstandigheden, de
cultureele invloed, die juist in de eerste helft dier eeuw zoo sterk
Van Nederland naar Zweden is uitgegaan, zich niet in die mate in
Denemarken heeft doen gevoelen.
Toch is die invloed lang niet zonder beteekenis geweest.
Wel hebben Deensche studenten niet in zoo grooten getale als
jonge Zweden, de Nederlandsche universiteiten bezocht, en zijn,
Ook in verband daarmede, niet zóó talrijke Nederlanders of in
Nederland gevormden, als leermeesters opgetreden, als dit in
Zweden het geval is geweest; ook heeft de Deensche staat geen
Nederlandsch wereldgenie als Hugo de Groot in zijn dienst gehad;
maar toch hebben vele Nederlanders in niet geringe mate tot de
ontwikkeling van het Deensche rijk en zijn bevolking bijgedragen,
en eenigen van hen zelfs een belangrijke rol in de geschiedenis
Van dat land vervuld.
•
145