Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

eeds dadelijk bij zijne aanvaarding van de regeering in, dat,
wilde hij de welvaart van zijn land verhoogen en tevens de middelen
verkrijgen voor zijn oorlogsuitrustingen, het noodig was het
voorbeeld te volgen van de Republiek der Vereenigde Provinciën
en den handel en de scheepvaart in zijn rijk zooveel mogelijk te
bevorderen.
Met het oog daarop stichtte hij in 1615 de "Kopercompagnie",
in het belang van den handel in koper, het voornaamste uitvoerproduct
van zijn land, vooral in die roerige tijden van overwegende
beteekenis als onmisbaar voor de vervaardiging van oorlogsmaterieel.
De trouwe Abraham Cabelieau zal ook hier wel weer
zijn raadsman zijn geweest; hij werd althans de eerste directeur
der compagnie. Al jaren te voren, n.l. in 1698, had Cabelieau
getracht een handelmaatschappij op te richten voor den handel
op Perzië; aangezien de geldmiddelen daardoor in Zweden alleen
niet te krijgen waren en ook omdat op een hevigen strijd tegen de
Portugeezen gerekend moest worden, trachtte hij zulks te doen in
samenwerking met de kort te voren opgerichte Nederlandsche
Oost-Indische Compagnie. Van de oprichting is echter weinig
terecht gekomen; de Staten waren allesbehalve op Zweedsche
mededinging gesteld.
Omstreeks 162; dook in Zweden een plannenmaker op, op veel
grootscher schaal, in den persoon van Willem Usselincx 1 ), een in
1567 te Antwerpen geboren Zuid-Nederlander, die op ongeveer
;o-jarigen leeftijd in Noord-Nederland was gekomen, aldaar vergeefs
getracht had groote ondernemingen op touw te zetten, en
na veel tegenwerking en teleurstelling te hebben ondervonden,
naar Zweden was getrokken, om daar den koning Gustaaf Adolf
zijne diensten aan te bieden, in de hoop bij deze een williger oor
te vinden voor zijn plannen dan in de Republiek.
Een prachtige studie over dezen hoogst merkwaardigen man is
indertijd verschenen van de hand van Prof. Dr. G. Ligtenberg in
de Utrechtsche Bijdragen voor Letterkunde en Geschiedenis,
IXe Jaargang. Usselincxs leven is ook beschreven door J. Franklin
Jameson: "William Usselincx founder of the Dutch and Swedish
W. I. companies". Zeer in het kort deel ik hieronder iets mede,
ook omtrent zijn vroegeren levensloop in de Nederlanden, omdat
dit voor de beoordeeling van zijn latere verrichtingen in Zweden
noodig is. Hij is een man geweest van genialen aanleg, ver vooruitzienden
blik, onuitdoofbare energie, die zijn geheele leven, met
voorbijzien van zijn eigen belangen, onvermoeid gevochten heeft
I) Zie PI. 50.
122