Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

met een Deen, een groote ijzergieterij op; Johan van Sweeden
stichtte bij Moscou, met Hollandsch werkvolk, een lakenfabriek;
Julius Coyett een glasblazerij voor het maken van flesschen; een
ander Nederlander richtte te Moscou de eerste papierfabriek op.
De Nederlander Denys Jovis bestuurde de keizerlijke kopermijnen;
later werd hij opgevolgd door Marcelis. Ten behoeve van den in
Archangel opgekomen houthandel werden daar zaagmolens gebouwd,
door wind of door water gedreven. Toen in 166; de van
hout gebouwde stad Archangel bijna geheel was afgebrand, werd
zij - op vele plaatsen van steen - weder opgebouwd door den
Nederlandsehen architect Willem Scharf, in hoofdzaak voor rekening
van Marcelis. Archangel had toen, naar Scheltema meedeelt,
geheel het uiterlijk van een Hollandsche stad. Van dat karakter is
echter, volgens mij verstrekte inlichtingen door personen, die er
bekend zijn, zoo goed als niets overgebleven. Van een groote
verzameling afbeeldingen van gebouwen te Archangel, mij welwillend
ter inzage verstrekt, was het eenige, dat aan Holland herinnert
een veemgebouw, dat heel sterk doet denken aan het oude
marine-arsenaal te Amsterdam.
Er zouden nog vele Nederlandsche ondernemingen genoemd
kunnen worden. De door Van Zuiden verzamelde notarieele akten
bevestigen dit door melding te maken van tal van Hollandsche
werklieden, voor wie vrijheid gevraagd en verkregen werd om
naar Rusland te gaan en daar hun bedrijf uit te oefenen; of met wie
van rijkswege contracten gesloten werden betreffende hun indienstneming.
Ook van goud- en zilversmeden en bewerkers van edelge'steenten
is in die akten sprake.
Niet altijd ging het den Nederlanders voor den wind. De Eerste
Engelsche oorlog van 1652-1654 deed bijv. den Nederlandsehen
handel op het Noorden vrijwel stilstaan; in Rusland gevoelde men
den invloed terdege, niet alleen door het stilstaan van de verdiensten,
maar ook door verandering in de behandeling door de Russische
ambtenaren, wier gezindheid tegenover de Nederlanders
minder gunstig werd, toen er weinig of niets meer aan hen te verdienen
viel. Na den vrede van Westminster keerde zich echter alles
in korten tijd weder ten goede.
Ook de in Rusland veelvuldige opstanden en troebelen veroorzaakten
soms groote schade; maar over het geheel gingen de
Zaken toch zeer bevredigend, vooral ook omdat de tsaren onder
alle omstandigheden den Nederlanders gunstig gezind bleven.
De tsaren hadden ook heel wat aan die bekwame mannen te
danken, die ook al stelden zij uit den aard der zaak hun eigen belang
199