Voortrekkers van oud Nederland, deel 1 - Vijfeeuwenmigratie.nl

uitweiden. In een der volgende artikelen hoop ik meer van hem
te vertellen.
Het mislukken van de aanknooping van betrekkingen met
Groenland bracht daarom niet het einde van des konings bemoeiIngen
met het hooge Noorden. In 1596 was door Heemskerck
en Barents Spitsbergen ontdekt, men wist toen echter nog niet,
dat het een eiland was 1). Door velen, o.a. door den koning, werd
geloofd, dat het vast zat aan Groenland, en daarop grondde hij
zijne aanspraak op Spitsbergen als Deensch of Noorweegsch
gebied. De eerste jaren na die ontdekking werd van Spitsbergen
weinig nota genomen; toen echter Hudson, bij een zijner, toen in
Engelschen dienst, verrichte ontdekkingsreizen, in 1608 ook op
Spitsbergen terecht kwam, en de aandacht vestigde op den rijkdom
van de zee aan walvisschen, walrussen en zeehonden, en het groote
voordeel, aan de jacht op die dieren verbonden, zonden ondernemende
Engelsche kooplieden een jachtexpeditie uit, ook met
opdracht de zeeën verder te onderzoeken; een voorbeeld dat spoedig
door de Hollanders gevolgd werd. De voorloopige resultaten
lokten uit tot voortzetting van het bedrijf. In Engeland werd een
compagnie opgericht, die het monopolie kreeg voor de visscherij
op Spitsbergen.
Wijl men in Holland inzag, dat het, tot verweer tegen de Engelsche
concurrenten, die van den beginne af een minder vriendschappelijk
karakter droeg, noodig was, sterk te zijn, volgde men
ook hier weer het Engelsche voorbeeld door eveneens zich te
vereenigen in een maatschappij met een monopolistisch karakter.
Deze maatschappij, waarvan het eerste hoofd was Lambert van
Tweenhuysen, ook al weer een Zuid-Nederlander, kreeg den naam
van "Noordsche Compagnie". Het aan haar, in den beginne voor
slechts enkele jaren, verleend octrooi werd herhaaldelijk verlengd
tot het jaar 1642, toen de walvischvaart in de Nederlanden vrij
werd verklaard.
In de eerste jaren hebben de Engelsche en Nederlandsche
visschers elkaar geducht in het vaarwater gezeten. Herhaaldelijk
heeft men over en weer elkaars inrichtingen aan den wal beschadigd
of vernield en zelfs elkaars schepen genomen. Betrekkelijk spoedig
is men echter tot een vergelijk gekomen; de Engelschen, die welis­
Waar met de walvischvangst begonnen waren, zagen n.l. in dat
de Hollanders, die de zaak met grootere energie aanpakten, en
bovendien van regeeringswege door oorlogsschepen werden be-
I) Het onomstootelijk vaststaand bewijs dat het een eiland is, heeft ook lang op zicb
doen wachten, in de 19de eeuw is men het voor het eerst omgevaren. (Zie PI. 66.)
16}