ISTORIJA NA MAKEDONSKIOT NAROD

Slep~e (1617 g.); crkvata na manastirot Sv. Jovan Bigorski (1713 g.) i
dr. Dekoracijata kaj ovie crkvi bila dosta skromna i se sostoela od
plitkoreljefni motivi na prepleti, geometriski {ari, stilizirani
rastitelni motivi i `ivotni. Bile dekorirani i so freski, kako i so
ikoni na drveni ikonostasi. Ikonopiscite mu ostanale verni na
stariot na~in na izrazuvawe i naj~esto gi imitirale tvorbite od
postariot predosmanliski period. Vo toj period makedonskiot `ivopis
se razvival vo nekolku centri, od koi najzna~ajni bile: Ohridskoprespanskiot,
manastirite Treskavec i Zrze vo Prilepsko, potoa
Slep~enskiot, Lesnovskiot i dr. Kako graditeli po~esto se javuvale
zdru`eni ktitori-selani, a poretko poedinci.
Istovremeno vo Makedonija se razvivala i islamskata kultura
donesena od osvojuva~ite. Nejzin centar bile makedonskite gradovi.
Srednovekovniot hristijanski grad so za{titni yidovi postepeno
is~eznal i nego go zamenile naselbi so orientalen izgled od otvoren
tip. Vo niv se formirale odvoeni maala, za muslimanskoto i za hristijanskoto
naselenie, so zbiena gradba. Se razvila i ~ar{ijata, kako
rabotna i trgovska zona so grupirani du}ani i so raznovidni zanaeti.
Osobeno vidlivi tragi ovaa kultura ostavila vo arhitekturata. Vo
site pogolemi makedonski gradovi bile izgradeni brojni sakralni i
verski objekti koi slu`ele za razli~ni celi. Xamiite, mezxidite,
turbiwata, zaviite, bile izgradeni vo slava na Alah i na novata vera,
a anovite, karvan-saraite, amamite, od mnogu poracionalni pri~ini.
Tie sozdavale posebni ansambli, funkcionalno grupirani vo urbanoto
jadro na gradovite. Najzna~ajni xamii izgradeni vo Makedonija se:
Sultan Muratovata xamija (1436 g.). Isak-begovata, nare~ena Alaxaxamija
(1438 g.), Isa-begovata (1475 g.), Mustafa-pa{inata (1492 g.) vo
Skopje, Isak-begovata (1508 g.) i Jeni-xamijata (1558 g.) vo Bitola. Od
profanata arhitektura po svojata impozantnost se izdvoile: Kapan
an, Suli an (XV vek), Kur{umli an (XVII vek), Daut-pa{in amam (1484
g.) i dr. Ovie objekti i denes svedo~at za izvonrednite arhitektonski
re{enija i za nivnata zna~ajna uloga vo sekojdnevniot `ivot na muslimanite.
Islamskata prosveta imala naglasen religiozen karakter. Edukacijata
se izveduvala vo mektbite i medresite (osnovni i sredni muslimanski
verski u~ili{ta). Vo Skopje, u{te vo XV vek, postoele dve
medresi, od koi Ishak-begovata bila edna od najstarite i najpoznati
medresi na Balkanot. Osven religioznite nauki, vo ovie u~ili{ta se
izu~uvale i isto~nite jazici, islamskoto pravo, filozofijata, mate-
161