ISTORIJA NA MAKEDONSKIOT NAROD

Za u~estvoto na Bugarija na stranata na edniot ili na drugiot
blok se vodele dolgi pazarewa. Re{enieto za nejzinoto priklu~uvawe
kon Centralniot blok bilo posledica na procenata deka sojuzot so
ovoj blok £ ja garantira Makedonija.
So napadot na Srbija, esenta 1915 g., Bugarija se vklu~ila vo Prvata
svetska vojna. Za kuso vreme nejzinata vojska ja okupirala teritorijata
na Vardarska Makedonija i izbila na granicata pome|u Grcija i
Srbija, opredelena so dogovorot vo Bukure{t. So mali pomestuvawa
na jug kon Lerin ili na sever kon Bitola, vo tek na tri godini toa }e
bide linija na Makedonskiot front pome|u zavojuvanite dva bloka. Od
obete strani na frontot kon krajot na vojnata bile rasporedeni okolu
eden milion i dveste iljadi vojnici. Celi tri godini na obete strani
od frontot teritorijata na Makedonija bila podlo`ena na pusto{ewe.
Gradovite Dojran, Bitola, Voden, Lerin, Enixe Vardar, Gumenxe,
Kostur bile katadnevna meta na topovite. Mnogu sela bile razurnati
ili izgoreni, zasekoga{ izbri{ani od liceto na zemjata.
Presvrtot vo Prvata svetska vojna zapo~nal na Makedonskiot
front. Ovde silite na Antantata, vo vtorata polovina na 1918 g., trgnale
vo golema ofanziva protiv silite na Centralniot sojuz. Porazena,
na 17 septemvri 1918 g., Bugarija kapitulirala. Potoa, edna po druga,
kapitulirale Turcija i Avstro-Ungarija, a najposle, vo po~etokot
na noemvri, kapitulirala i Germanija. So toa bil staven krajot na
Prvata svetska vojna, a istovremeno toa bilo i zavr{nica na {estgodi{nite
vojuvawa na teritorijata na Makedonija (1912–1918).
3. Makedonskiot narod na krstopat vo vremeto na vojnite
1912 – 1918 godina i po niv
Eden miren analiti~en pogled vrz ona {to mu se slu~uvalo na
makedonskiot narod, po~nuvaj}i od Mladoturskata revolucija, potoa
vo Balkanskite vojni, pa s¢ do krajot na Prvata svetska vojna i vo vremeto
po nea, na dneven red postavuva mnogu pra{awa. Prvo i osobeno
zna~ajno pra{awe e: kako mo`elo, po krvavoto zadu{uvawe na Ilindensko
vostanie i `estokite represalii vrz opusto{enite sela po
vostanieto, vo prvite nekolku meseci po Mladoturskata revolucija vo
Makedonija da se sozdade dotoga{ nevidena atmosfera na pomiruvawe
pome|u makedonskiot narod i drugite etnosi i konfesii. Pomiruvawe
{to gi ponelo bezmalku site strukturi vo makedonskoto osloboditel-
216