ISTORIJA NA MAKEDONSKIOT NAROD

vostanieto vo Bitolskiot vilaet vo svetot se {irat najla`ni vesti.
Qubovta kon vistinata, a ne pristrasnosta vo prilog na hristijanite...,
...me prinuduva da konstatiram, sosema sprotivno na pogledite
{to gi zastapuva pe~atot i so takvo zadovolstvo, – deka postapkata na
vostanicite be{e humana i lojalna, a postapkata na Turcite varvarska,
svirepa, azijatska. Toa {to prvite ne gi fa}aa svoite protivnici
so rakavici spa|a vo domenot na revolucijata...“
„Vostanieto vo zemjata... e mnogu podlaboko i po{iroko otkolku
obi~no se misli...“, pi{uval me|u drugoto poznatiot gr~ki istra`uva~
Corbazoglu (izve{taj od 27 mart 1904 g.). Vo vrska so dramata vo Kru-
{evo, toj dodal deka „pravoslavnite Grci – (patrijar{isti, b.m.), kako
{to n¢ ubedi porane{niot pelagoniski mitropolit, sorabotuvaa so
~etite vrz bratski osloboditel duh.“
Vostanieto gi opfatilo najgolemite delovi od Makedonija, no
najorganizirano i najdinami~no se projavilo vo Bitolskiot okrug. Se
odelo na urivawe na s¢ {to ja simboliziralo omrazenata vlast, no i
kon osvojuvawe teritorii i urivawe na postojnata i izgraduvawe na
edna nova, revolucionerna vlast. Najkonkreten izraz ovaa politika
dobila pri osloboduvaweto na Kru{evo na 3 avgust 1903 godina i formiraweto
na revolucionerna vlast, so ramnopravno u~estvo na site
„narodnosti“. Vo slu~ajot, religioznite op{tini bile tretirani
kako narodnosti: Patrijar{iskata (sostavena najmnogu od Vlasi i
izvesen broj Makedonci i pravoslavni Albanci), Egzarhiskata
(sostavena od Makedonci) i Vla{kata (sostavena od t.n. romanofili,
odnosno nacionalisti, kako {to voobi~aeno gi narekuvale nejzinite
pripadnici). Spored pripadnosta kon crkovnite op{tini, spored
voobi~aenite normi vo dr`avata, se opredeluvala i nacionalnata
pripadnost (Grci, Bugari, Romanci). Od ovie tri religiozno-propagandni
zaednici (op{tini) bila sozdadena novata privremena vlast na
Kru{evskata republika, so osnovni organi na regularna dr`avna zaednica
– Sobranie (60 pretstavnici) i Izvr{no telo (Izvr{en sovet) od
6 ~lena odgovorni za {este najva`ni sektori. Glavnata gri`a za
odbranata na slobodata ostanala vo nadle`nost na Gorskoto
na~alstvo koe rakovodelo i so borbite za osloboduvawe na gradot, na
~ie ~elo stoel Nikola Karev, izbran na Smilevskiot kongres.
Nabrzo po osloboduvaweto na gradot, so cel da se pridobie ili
da se neutralizira i muslimanskoto naselenie od okolinata, rakovodstvoto
go ispratilo poznatiot Manifest vo koj gi istaknale celite
199