ISTORIJA NA MAKEDONSKIOT NAROD

ski ~orbaxii i lihvari, koi preku visokite kamati go dr`ele vo ekonomsko
ropstvo i sl.
Preku site prezemeni politi~ki, prosvetni i ekonomski merki
od strana na Organizacijata narodot u~el kako da ja „nagrizuva“ osmanliskata
vlast, kako da se bori so velesopstvenicite i kako da se
upravuva sam, na koj na~in bi mo`el samiot da stane nositel na novata
vlast {to se ra|ala. Narodot u~el kako da se slu`i so razni revolucionerni
sredstva i se podgotvuval, preku vostanie, najposle da se
izbori za svojata dr`avnost i za svojata sloboda.
9. Ilindenskoto vostanie
Makedonskata inteligencija {to zastanala na ~elo na osloboditelnoto
dvi`ewe, i pokraj slo`enite uslovi za revolucionerna dejnost,
od Organizacijata sozdala politi~ki faktor sposoben da povede
duri edno takvo vostanie {to mnogumina }e gi iznenadi i silno }e gi
zagri`i sosednite pretendenti na makedonskata zemja. Za taa i
takvata organizacija vo intervjuto dadeno na pariskiot „Le matin“ (od
27 noemvri 1904 godina) Hilmi-pa{a izjavil: „Tuka ve}e osum godini e
sozdadena edna tajna organizacija koja e razgraneta ne samo vo
golemite gradovi tuku i po selata... Nivnoto nefa}awe i nekaznuvawe
na nejzinoto ~lenstvo e obezbedeno i od faktot {to e poddr`ana od
inteligencijata nasekade vo zemjata kade {to dominira... Fanatiziranite
revolucioneri se 10%, najmnogu 15%. Za `al, ova malo malcinstvo
e sostaveno od mudri i obrazovani lu|e, koi se nametnuvaat so
teroristi~ki sredstva.“ Ova delumno i donekade objektivno priznanie
za avtohtoniot karakter na Organizacijata izgleda pretstavuva,
barem zasega, vo osnova edinstveniot poznat primer na iznesuvawe
realna ocena za edno tolku seriozno pra{awe kako {to se desetgodi{nite
podgotovki i obidi za osloboduvaweto na Makedonija od eden
tolku visok i kompetenten osmanliski dr`aven funkcioner.
Razvitokot na revolucionernoto dvi`ewe vo Makedonija, pojavata,
{ireweto i masoviziraweto na Organizacijata, idejnoto sozrevawe
i vooru`uvaweto na ~lenstvoto, nakuso re~eno so golemi te{kotii
i pre~ki (~esti provali i drugi problemi), uspe{noto podgotvuvawe
na narodot za vostanie, za {to ne mala zasluga imale i malubrojnite
makedonski socijalisti (N. Karev, V. Markov, N. Rusinski i drugi)
vklu~eni vo Organizacijata, seto toa se odvivalo naporedno so re~isi
194