ISTORIJA NA MAKEDONSKIOT NAROD

5. Osloboduvaweto na egejskiot del od Makedonija
Samoto zna~ewe na Grcija, odnosno na severniot del (egejskiot
del na Makedonija), & nalo`ilo uporna borba (3–22 juli 1944) na Germanija
za zadr`uvawe na nejzinite okupatorski pozicii. Taa, soo~ena
so opasnosta da bide prese~ena od strana na sojuzni~kite sili, prezela
merki za obezbeduvawe na patot za povlekuvawe na nejzinite sili kon
sever. Va`na komunikacija za ostvaruvaweto na taa cel bile pravcite
Ko`ani – Kajlari – Lerin – Bitola i Ko`ani – Ber – Solun. Na ovie
pravci bile ~isteni edinicite na ELAS. Na po~etokot tie trpele
zagubi, no po novonastanata situacija dosta se konsolidirale. Osloboditelnite
sili, odnosno ELAS, postepeno i so uporna borba gi osloboduvale
gradovite {to bile pod germanska vlast. Oblasnoto rakovodstvo
na KPG za Makedonija smetalo deka gr~kata reakcija, so pomo{
na Velika Britanija, sakala za da gi spre~i vleguvaweto na ELAS vo
Solun i zavladuvaweto na prostorot pome|u Vardar i Struma. No,
ELAS ne se otka`uvala od osloboduvaweto na Solun tuku, naprotiv,
koncentrirala svoi sili i na 31 oktomvri go oslobodila gradot, a
ve}e vo po~etokot na noemvri 1944 germanskite sili ja napu{tile
severna Grcija, odnosno bil osloboden egejskiot del od Makedonija.
6. Porazot na ELAS
Oru`enoto vostanie i otporot vo Grcija, rakovodeni od KPG,
zavr{ile so poraz bidej}i levicata ne uspeala da ja prezeme vlasta, a
vo Grcija se vratil predvoeniot re`im. Za vakviot razvoj na nastanite
za vreme na vojnata i potoa re{ava~ka uloga imale golemite sili.
Grcija vlegla vo sferata na vlijanie na zapadnite sojuznici. Porazot
na ELAS bil neminoven. Pretsedatelot na vladata, G. Papandreu, vo
dogovor so komandantot na britanskite voeni sili generalot Skobi,
naredil demobilizacija na ELAS. No, toa ne se odvivalo ednostavno,
bidej}i ELAS odbila da se rasformira. Bile oraganizirani protestni
sobiri za ~ie smiruvawe bilo upotrebeno oru`je. Intervenirale
britanskite voeni sili, me|u koi i edinicite na ELAS se vodele
ednomese~ni borbi. Sudirot zavr{il so primirje {to go pobarala
KPG. Taka, na krajot od fevruari 1945 godina, ELAS bila razoru`ana.
307