Konfrans materialları (kitab 2) - Bakı Slavyan Universiteti

II Beynəlxalq konfrans
Ekspozisiyanın giriş hissəsi məsələnin ən mühüm tərəfinə aydınlıq gətirir.
Amma bu, hələ bitkin informasiya deyildir. Dinləyicinin gözlədiyi tam və bitkin
informasiya üçün əsas hissə hazırlıq görür. Ekspozisiyanın əsas hissəsində bu
məsələ bir az da dərinləşir. Beləliklə, Xacə Yəqub məmləkətin bütün şairaşıqlarını
cəm etmək qərarına gəlir və Zərnigar qarşısında belə bir şərt qoyur ki,
hər kəs səni bağlasa, ona ərə gedəcəksən. Zərnigar öz dediyi kimi bununla tam
razılaşır. Sonra isə Zərnigar onunla yarışmağa - deyişməyə gələn otuz səkkiz aşığı
bağlayıb yola salır.
Əsas hissə, yəni Zərnigarın aşıqlarla deyişmə məsələsinə həsr olunan
məqamlar davam edir. Dastan mətnində həmin məqamlardan ən parlağı Miskinli
Aşıq Məhəmmədlə bağlıdır:
"Aşıq Məhəmməd Miskindən yola düşüb Zərnigar xanımla deyişməyə gəlirdi.
O, Qarabağda gecəni saldı. Burada yaşayan Aşıq Şahməhəmmədin evinə düşdü.
Yemək, içməkdən sonra Aşıq Şahməhəmməd ondan soruşdu:
-Aşıq, uğur ola?
Aşıq Məhəmməd dedi:
-Usta, uğurdu. Dəmirqapılı Dərbənddə Zərnigar adlı bir şair qız əmələ gəlib.
Gedirəm onunla deyişməyə.
Aşıq Məhəmməd dedi:
-Ədə, sənin qıznan, dulnan nə işin var? Başıva niyə durduğun yerdə qal
açırsan? Burada qal, bir yerdə toylara gedək, aşıqlıq eləyək.
Aşıq Məhəmməd dedi:
-O, şərt qoyub ki, kim məni bağlasa, ona ərə gedəcəyəm. Gərək gedib onu
bağlayam, özümə arvad eləyəm.
Şahməhəmməd dedi:
-Qorxuram umsux olasan" (1, s.358).
Ardıq Aşıq Məhəmmədlə Aşıq Şahməhəmmədin bu dialoqundan da bəlli olur
ki, Zərnigar otuz səkkiz aşığı bağlayıb yola salsa da, bu əhvalatın dalısı üzülmür.
Yəni Zərnigarın təklifini eşidən hər yerdən bundan sonra da Zərnigarla deyişmək
üçün gələnlər olacağı istisna deyil.
Başqa bir cəhəti qeyd edək ki, dastanın mətnində nəticə hissəsi məhz bu
əhvalatla bağlı şəkildə meydana çıxır. Beləliklə, Aşıq Məhəmmədlə Aşıq
Şahməhəmmədin söhbəti zamanı belə bir hadisə baş verir:
"Bunlar söhbət edib zarafatlaşmaqda olsun, sizə xəbər verim Aşıq
Şahməmmədin Valeh adlı nəvəsindən.
Söhbətin şirin yerində Valeh gəlib buraya çıxdı. Mətləbdən agah olan Valeh
dedi:
-Qız nədi ki, onu mən də bağlaram.
Aşıq Şahməmməd nəvəsinin üzünə bir şillə çəkib dedi:
-Sənin yemin deyil. Usta yanında yekəxana danışma. Valeh bir söz deməyib
durub getdi" (1, s.358).
337