Konfrans materialları (kitab 2) - Bakı Slavyan Universiteti

II Beynəlxalq konfrans
böyük qaz ehtiyatı olan bu yatağın kəşf edilməsi ilə Azərbaycan təkcə neft deyil,
həm də qaz ―kralina‖ çevrildi. Vaxtilə ingilis jurnalının yazdığı kimi: ―Neft
kraliçadırsa Bakı onun taxt – tacıdır‖ fikri XX – XXI əsrin kəşişməsində bir daha
özünün təsdiqini tapdı.
―Əsrin müqaviləsi‖ ilə başlanan proses Heydər Əliyev siyasətini Prezident
İlham Əliyev bu gün də uğurla davam etdirir.
ABŞ –ın ―EKSON‖, ―AMAKO‖, ―YUNOKAL‖, ―MOBİL‖ və
―PENZOZ‖, BÖYÜK Britaniyanın ―Britiş Petrolium‖, Yaponiyanın ―İTOÇİ‖,
―MİTSUPİ‖, Norveçin ―STAFDYL‖, Səudiyyə Ərəbistanın ―DELTA‖, Rusiyanın
―LUKOYL‖, Fransanın ―ELF AQİTEN‖, ―TOTAZ‖, İtaliyanın ―ACİP‖ kimi
dünyada ən qabaqcıl neft şirkətləri Azərbaycanın neft, neft – maşınqayırma
sənayesinə müasir texnologiyalar, idarəetmə təcrübəsi gətirdi. [3]
1996 – ci ildə dənizdə ABƏŞ – in qazdığı ilk neft quyusu güclü fontan
vurdu və yataqların böyük ehtiyatları bir daha təsdiq olundu. 1997 – ci il noyabrın
12 – də ―Əsrin müqaviləsi‖ üzrə neftin hasilatına başlanıldı. Bu hadisə Bakıda
böyük təntənə ilə qeyd edildi. [6]
―Əsrin müqaviləsi‖ üzrə hasil edilən Azərbaycan neftinin dünya bazarına
ixracı üçün ilkin dövrlərdə buraxıcılıq qabiliyyəti ildə 5 milyon ton olan Bakı –
Novorosiysk və Bakı – Supsa neft boru kəmərlərindən istifadə olunması barədə
müqavilə bağlandı. Bakı – Novorosiysk ―Şimal‖ kəmərinin Azərbaycan hissəsi
1996 – cı ilin sonuna hazır oldu. 1997 – ci il oktyabrın 25 – də ―Şimal‖ kəməri
istifadəyə verildi. [9]
Bakı – Supsa ―Qərb‖ kəmərinin tikintisi 1998 – ci ilin axırlarında başa
çatdırıldı. 1999 – cu il aprelin 17 – də bu kəmər və Supsa terminalı istifadəyə
verildi. Lakin qarşıda müqaviləyə daxil olan yataqlar üzrə illik hasilatın 50 milyon
tona çatdırılacağını nəzərə alan Azərbaycan Prezidenti Hedər Əliyevin təşəbbüsü
ilə daha nəqletmə imkanına malik ixrac marşurutları araşdırıldı və optimal
variant kimi 1760 km. olacaq Bakı – Tbilisi – Ceyhan əsas ixrac kəməri seçildi.
[3; s.406]
1999 – cu il noyabrın 18 – də ATƏT – in İstanbul sammitinin gedişində
―Xam neftin Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan Respublikası və Türkiyə
Cümhuriyyətinin əraziləri ilə Bakı – Tbilisi – Ceyhan əsas boru kəməri vasitəsilə
nəql edilməsinə dair‖ saziş imzalandı. Bu zaman Azərbaycan, Türkiyə,
Gürcüstan, Qazaxstan və ABŞ – ın dövlət başcıları tərəfindən yüksək səviyyədə
dəstəkləndiyinə sübut oldu.
Lahiyənin həyata keçirilməsində fenomen siyasətçi Heydər Əliyevin
əvəsiz xidmətlərini nəzərə alan lahiyə iştirakçıları 2004 – cü ildə BTC əsas ixrac
boru kəmərinə Heydər Əliyevin adının verilməsi barədə qərar qəbul edildi.
Beləliklə, ―Üc dənizin əfsanəsi‖ adlanan BTC layihəsi 2006 – ci il 13 iyunda
reallığa çevrilərək xalqımızın maddı rifah halının yaxşılaşdırılması və Azərbaycan
Respublikasının qürətli dövlət olmasına öz töhfəsini verməkdədir.
439