terapia pedagogiczna

12Artyku³ywawcy, „bo przecie¿ wszystkie odmiany terapii wychowawczej maj¹ za zadaniekszta³towanie procesów nerwowo-emocjonalnych chorego przez œwiadome,celowe oddzia³ywanie z zewn¹trz w celu przywrócenia ustrojowipsychofizycznemu zachwianej w ten czy inny sposób równowagi” (Doroszewska,1963, s. 98). Pogl¹d ten jest zbie¿ny z ma³o znan¹ form¹psychoterapii racjonalnej opisywanej w literaturze przedmiotu jako psychagogika.S¹dzê, ¿e tê postaæ terapii czeka rozkwit, poniewa¿ spe³niakryterium kompleksowoœci – najbardziej wspó³czeœnie cenionej formu³yprogramowej organizowania doœwiadczeñ w procesie wychowania. Zadania,jakie stawiano przed terapi¹ pedagogiczn¹, obejmowa³y dwie wzajemniewarunkuj¹ce siê grupy celów:– usuwanie przyczyn wywo³uj¹cych zaburzenie,– „naprawianie” mechanizmów, które na skutek dzia³ania szkodliwychczynników zosta³y zaburzone.Ten sposób myœlenia zaowocowa³ przejêciem przez pedagogów specjalnych– z prekursorem Ziemowitem W³odarskim – strategii etiotropowej,która póŸniej zosta³a przez Czes³awa Czapowa uznana za jedn¹ z zasadresocjalizacji. Ziemowit W³odarski zajmuj¹c siê problematyk¹ leczenia zaburzeñprocesów nerwowych, uzna³, ¿e w terapii pedagogicznej mo¿na rozdzielnieprowadziæ oddzia³ywania etiotropowe i patogenetyczne. W swojejkoncepcji terapii pedagogicznej opiera³ siê na za³o¿eniach naukowychIwana Paw³owa: „[...] sposób zachowania siê zwierzêcia i cz³owieka zale¿ynie tylko od wrodzonych w³aœciwoœci uk³adu nerwowego, lecz i od wp³ywów,które dzia³a³y na ustrój w ci¹gu jego bytu osobniczego, tzn. sposóbzachowania zale¿ny jest od nieustannego wychowania i uczenia siê w najszerszymznaczeniu tych s³ów” (Paw³ow, 1952, s. 569), zak³adaj¹c, ¿eoprócz leczenia farmakologicznego i ogólnego oddzia³ywania wychowawczegopowinno siê prowadziæ tzw. æwiczenia procesów nerwowych. Wynikato z faktu, ¿e w samym pojêciu typu uk³adu nerwowego, ulegaj¹cego zmianomw ci¹gu ¿ycia pod wp³ywem czynników œrodowiska zewnêtrznego,zawarte jest przeœwiadczenie o mo¿liwoœci dokonywania zmian w tym uk³adzieprzez planowe, specjalistyczne dzia³anie pedagogiczne. Z. W³odarskiswoje stanowisko popar³ wynikami badañ eksperymentalnych. Jednymz podstawowych zadañ eksperymentu by³o oddzia³ywanie zmierzaj¹ce –przez celow¹ organizacjê zajêæ – do wzmo¿enia u dzieci nadpobudliwychprocesów hamowania (W³odarski, 1960). Inni badacze, którzy za punktwyjœcia przyjêli argumentacjê W³odarskiego, doszli do wniosku (np. E. Wêgrzynowicz),¿e oddzia³ywania etiotropowe i patogenetyczne mog¹ ró¿nicowaæterapiê pedagogiczn¹ i psychoterapiê. Jednak moim zdaniem istotniejszes¹ ustalenia, ¿e:– zarówno psychoterapiê, jak i terapiê pedagogiczn¹ zalicza siê do metodumo¿liwiaj¹cych zmianê ustosunkowañ wobec otaczaj¹cej rzeczywistoœci,