terapia pedagogiczna

56Artyku³yWprowadzeniePrzemoc staje siê obecnie najwa¿niejszym tematem spoœród zagadnieñzwi¹zanych z bezpieczeñstwem. Narastaj¹ca fala agresji obserwowanawœród dzieci i m³odzie¿y budzi niepokój rówieœników, rodziców i nauczycieli.Wzrost agresji i przemocy zauwa¿alny jest w szko³ach podstawowych,gimnazjach oraz w szko³ach œrednich. Obecnie praktycznie w ka¿dej szkolewystêpuje zarówno agresja, jak i przemoc. Zdecydowanie wiêcej obserwujemyzachowañ agresywnych. Uczniowie najczêœciej rozwi¹zuj¹ konfliktyza pomoc¹ przezwisk, k³ótni, bójek. Przemoc, z jak¹ spotyka siê dzieckow szkole, mo¿e wygl¹daæ z pozoru niewinnie. Zwykle zaczyna siê oddokuczania, by z czasem doprowadziæ do poni¿ania innych i wyœmiewania.W szko³ach tworz¹ siê te¿ bardzo czêsto grupy ustalaj¹ce w³asne niejawnenormy i sposoby dzia³ania, które przekazywane s¹ uczniom wytypowanymdo roli ofiary. Osoby i grupy wytypowane do roli ofiary z regu³y dowiaduj¹siê, ¿e musz¹ milczeæ na temat agresji, bo inaczej czekaj¹ je powa¿ne represje.Organizacja przemocy wzorowana jest czêsto na tradycyjnych formachdzia³ania grup przestêpczych. Obowi¹zuje hierarchia i dzia³aj¹ „ochroniarze”;zakamuflowane formy komunikacji skutecznie blokuj¹ ujawnieniesprawców. Uczniów, którzy s¹ poni¿ani, bardzo czêsto przera¿a nawetsamo pójœcie do szko³y.Do czynienia z przemoc¹ mamy zawsze w przypadku, gdy pojawiaj¹siê dwie role: sprawcy – osoby nadu¿ywaj¹cej w³asnej si³y w relacjiz innymi, oraz ofiary – osoby poszkodowanej, która nie potrafi samasiê broniæ. Obie role maj¹ negatywny wp³yw na dalsze funkcjonowaniedzieci. Przemoc narusza podstawowe prawo ka¿dego dziecka do ¿yciaw poczuciu bezpieczeñstwa na terenie szko³y. W zwi¹zku z tym uczniowiemusz¹ wiedzieæ, ¿e „przemocy nie mo¿na u¿ywaæ, nikt nie ma prawa upokarzaæinnych i znêcaæ siê nad s³abszymi”. Dlatego tak wa¿ne wydaje siêwprowadzenie do szkó³ programów edukacyjnych, profilaktycznych i interwencyjnychw zakresie narastaj¹cego problemu.„Przemoc to wyraz o 7 literach i 1000 nieporozumieñ” wed³ug GuinteraPilza, uznanego specjalisty w dziedzinie badañ nad przemoc¹ na Uniwersyteciew Hanowerze. Pojêcie „przemoc” u¿ywane jest czêsto zarównow mowie potocznej, jak i w literaturze przedmiotu jako synonim agresji.Prezentowany rysunek 1 przedstawia jednak jasno, ¿e przemoc jest pochodn¹agresji, a uœciœlaj¹c – agresji destruktywnej. Przyjmê zatem stanowiskoza Rosemarie Portman, autork¹ ksi¹¿ki Przemoc wœród dzieci: abydobrze zrozumieæ zjawisko przemocy, najpierw nale¿y zapoznaæ siê szczegó³owoze zjawiskiem agresji.