terapia pedagogiczna

260Recenzjeproblemów. Z obu tych potencjalnie ryzykownych sytuacji Autor wychodziobronn¹ rêk¹. Najpierw zwraca siê ku myœli filozoficznej Arystotelesa i jejwersji tomistycznej, po czym poszukuje egzemplifikacji tych inspiracji zawartychimplicite w tekstach wspó³czesnych psychologów polskich reprezentuj¹cychg³ównie nurt rozwojowy.Patrz¹c na pracê Tomasza Niemirowskiego z tych dwóch punktów widzenia,odbieram j¹ jako wydarzenie nie tylko we wspó³czesnej rodzimejliteraturze psychologicznej, poniewa¿ nadrabia ona brak opartych na filozofiikoncepcjach ca³oœciowo ujmuj¹cych proces rozwoju umys³owego (uto¿-samianego tutaj z poznawczym), nie mówi¹c o ujêciach wartoœciuj¹cych(pojêcie prawdy i sposoby jej poznania). Jak bowiem mo¿na sensownie mówiænp. o kresie czy pe³ni rozwoju umys³owego, jeœli nie przez odniesienie dorefleksji filozoficznej? Dla Autora najwa¿niejsz¹ charakterystyk¹ wszystkiego,co siê rozwija, jest ci¹g³oœæ w zmiennoœci, czyli wspó³wystêpowaniezmiennoœci i to¿samoœci. Sama zaœ zmiennoœæ jest dla niego nakierowanana cel. St¹d ju¿ tylko krok do wyró¿nienia w umyœle za Arystotelesemi œw. Tomaszem z Akwinu elementu aktywnego (to, co rozwija) oraz elementubiernego (to, co zmieniane). Ta czêœæ pracy zas³uguje na uznanie zewzglêdu na jasnoœæ wyk³adu i przekonuj¹ce uzasadnienie koniecznoœci odwo³aniasiê do filozofii. Ale jeszcze wiêksze uznanie wzbudzi³o we mniepokazanie, ¿e ten filozoficzny sposób patrzenia na rozwijaj¹cy siê umys³jako dwudzielny, tj. bêd¹cy zarówno reprezentacj¹ rzeczywistoœci, jaki twórc¹ (narzêdziem) tej reprezentacji, ma swoje odzwierciedlenie w tekstachpsychologicznych wspó³czesnych autorów! A przecie¿ chyba ¿adenz autorów wskazanych przez Tomasza Niemirowskiego tekstów nie robitego œwiadomie, co mog³oby wskazywaæ na to, ¿e w ich umys³ach jest zakodowanytaki w³aœnie sposób ujmowania rzeczywistoœci, poniewa¿ ona takaw³aœnie jest. W ten wiêc sposób Autor odpiera ewentualny zarzut zbêdnoœcii nieprzydatnoœci w praktyce nak³adania struktury myœlenia filozoficznegona strukturê myœlenia psychologicznego o rozwoju umys³owym.W swojej zwiêz³ej i syntetycznej, ale przecie¿ wyczerpuj¹cej prezentacjiogólnej wizji rozwoju umys³owego cz³owieka, jej Autor – jak to wyraŸniepokaza³em – odchodzi od czysto formalnego (strukturalistycznego) ujmowaniarozwoju umys³owego. Raz jeszcze podkreœlam oryginalnoœæ takiegoujêcia, dobitnie wyró¿niaj¹c¹ siê na tle wspó³czesnych psychologicznychwizji rozwoju umys³owego. W ¿adnej mierze nie chodzi mi o pomniejszaniezas³ug dotychczasowego dorobku psychologii w tej dziedzinie wiedzy. Niemniejjednak ze wzglêdu na empiryczny charakter psychologii ten dorobekjest z koniecznoœci cz¹stkowy i szczegó³owy. Ujêcie przedstawione przez TomaszaNiemirowskiego jest komplementarne, poniewa¿ jest ujêciem ca³oœciowym,mo¿liwym tylko z poziomu refleksji filozoficznej. O tym Autor re-