terapia pedagogiczna

144Artyku³yj¹ te¿ od nich pieniêdzy, jak mówi¹, „w celu wykupienia siê”, a ofiary, abyje zdobyæ, wynosz¹ z domów ró¿ne rzeczy przedmioty i sprzedaj¹ (Przestêpczoœænieletnich..., 2004).Prowadzone przez K. Ostrowsk¹ w 1998 roku badania nad przemoc¹dzieci i m³odzie¿y wykaza³y, ¿e jedynie 40% uczniów klas starszych szkó³warszawskich podstawowych i ponadpodstawowych uwa¿a³o, ¿e trzebaprzestrzegaæ prawa (Machel, 2001, s. 174). Oko³o 80% uczniów pada ofiar¹agresji – od werbalnej, poprzez wymuszanie haraczu i odbieranie rzeczy,a¿ do przeœladowañ. 52,3% uczniów przyzna³o, ¿e zachowuje siê agresywnieg³ównie podczas przerw. Wtedy cele nauczyciela i wspomagaj¹cychgo dy¿uruj¹cych (tj. dbanie o bezpieczeñstwo uczniów) s¹ sprzeczne z celamii oczekiwaniami uczniów. St¹d te¿ próba dyscyplinowania uczniów, wyciszaniaich, prowadzi do konfliktów, w nastêpstwie których pojawiaj¹ siêzachowania agresywne. Miejscami nasilonej agresji s¹ pomieszczenia odosobnione,ma³e, w których uczniowie przebywaj¹ najczêœciej bez obecnoœcinauczyciela – ubikacja, szatnia, wejœcie do szko³y. Zachowania agresywneuczniów wystêpuj¹ tak¿e w sytuacjach zajêæ pozalekcyjnych. Okazjêdo agresji uczniów stwarzaj¹ takie formy zajêæ pozalekcyjnych, jak dyskoteki,imprezy szkolne typu: konkursy, zabawy, zawody, zajêcia szkolne(Michalski, 2004, s. 24).Wp³yw na zjawisko brutalizacji zachowañ dzieci i m³odzie¿y wywieranierespektowanie uniwersalnych ogólnopedagogicznych standardówwychowawczych w licznych rodzinach i szko³ach. Istotn¹ rolê odgrywawszechobecnoœæ w edukacji bezpoœrednich metod wychowania, opartychna s³owie, werbalizmie i sankcjach karnych. Zamiast samodzielnego doœwiadczaniatrudów nieletni ucz¹ siê sposobów unikania kar. Niebagatelneznaczenie w tym procesie maj¹ wady wychowania, koniunkturalizm,wygodnictwo i pozorowane dzia³ania nauczycieli, niekonsekwencja zachowañi ob³uda pedagogiczna, formalizm dydaktyczny i wychowawczy. Naliczne przypadki takich zachowañ wskazuj¹ wyniki prowadzonych przezemnie badañ nad ukrytym programem w szko³ach i innych placówkach wychowawczych(Wo l a n, 2004, s. 23–40).Negatywny wp³yw na proces pracy wychowawczej, w tym pracy z m³odzie¿¹trudn¹, wywiera doœwiadczanie przez kadrê pedagogiczn¹ „bezperspektywistycznejdoraŸnoœci ¿ycia”. Dostrzegana jest chêæ prze¿ywaniaprzez pedagogów maksymalnych osi¹gniêæ w krótkim czasie, stanowi¹capok³osie tempa i charakteru przemian spo³ecznych nastêpuj¹cych w naszymkraju. Tymczasem komplikuj¹cy siê proces wychowania wymaga cierpliwoœci,uporu i dalekosiê¿nego planowania 1 ).1(Por. T. Perzanowski: „Ja nie chcê do domu” – czyli praca opiekuñcza w œwiecie,gdzie rodzice potrzebuj¹ dzieci, które nie potrzebuj¹ rodziców, 1999). Wyst¹pienie niepu-