finalVersion

3.4 Fase 4: Fysieke afwezigheid
Museum Het Valkhof, een ontwerp van Ben van Berkel (UN Studio. 1999).
Uiterst links de (zuid)rand van het Valkhofpark.
verleden.’ 220 Hij vreest dat een geconcretiseerde reconstructie van de Donjon de
verbeeldingskracht van die plek kapot zou slaan.
In deze zelfde categorie hoort ook de mening van de vooraanstaande literatuurcriticus Kees
Fens thuis. Een eventuele reconstructie van de Haringpakkerstoren, die zou plaatsvinden ‘in
een totaal veranderde tijd en omgeving’, is volgens hem volledig misplaatst. 221 Hij vindt dat
wat verdwenen is, zijn plaats heeft verloren: ‘Geef de Venus van Milo armen en ze is haar
schoonheid, gegroeid uit verminking, kwijt.’ 222 Met andere woorden, het gapende gat waar
Van Well het over heeft, is volgens Fens juist een teken van schoonheid.
De jaren 50 school (met omgeving),
intussen vervangen door (o.a.) de
reconstructie van het St. Lucasgildehuis.
Van Well verweert zich echter tegen de suggesties dat de stad teveel veranderd is om de
toren tot zijn recht te laten komen. Hij vermoedt dat dankzij de nieuwe stedenbouwkundige
plannen voor de omgeving van het Centraal Station de sfeer van het gebied binnenkort weer
meer zal gaan lijken op die in het verleden. Het water aan de voorkant van het station komt
weer voor een belangrijk deel terug, en het verkeer op de nu nog zeer drukke Prins
Hendrikkade wordt gereduceerd. De Haringpakkerstoren zal mooi in die nieuwe situatie
passen, denkt van Well. Er moeten alleen wat illegale terrasjes voor wijken, maar volgens hem
wordt daar door de betreffende eigenaars (vreemd genoeg) ‘geen ophef’ over gemaakt.
Problemen met een veranderde omgeving speelden bij de reconstructie van het St.
Lucasgildehuis nauwelijks een rol. Rondom de reconstructie ziet alles er nog bijna net zo uit
als toen het St. Lucasgildehuis werd afgebroken. Maar reconstructies van paviljoens zoals die
van Le Corbusier hebben het volgens Ottenheym nóg makkelijker. Zulke bouwwerken
kunnen namelijk ‘best op een heel andere plek opnieuw gebouwd worden. In Almere
bijvoorbeeld, als ze daar een mooie plek hebben. Dan kun je er een goede stedenbouwkundige
structuur omheen maken’, aldus Ottenheym. En dat vindt hij heel wat anders dan een
220 Pantus, W.J., ‘Herbouw van het Valhof, een (boze) droom?’, Heemschut vol 74 (1997), afl. 1, p 19
221 Fens, C.W.A., ‘Culturele vervalsingszucht’ in de Volkskrant, 09-03-2006
222 Idem
124