finalVersion

4.3 Fase 5(c): Echtheid versus namaak
monumentenzorg meestal de voorkeur aan hedendaagse ontwerpen boven reconstructies van
verdwenen monumenten. De architectenwereld heeft met name de authenticiteit in de
betekenis van hedendaagse expressie erg hoog in het vaandel staan. Om die reden is zij er op
gebrand de architect van vandaag zoveel mogelijk creatieve ruimte te geven. En plannen voor
reconstructies staan dat uitgangspunt (letterlijk en figuurlijk) in de weg.
Van Well denkt dat de opstelling van de architectenwereld een gevolg is van de
moralistische instelling van de kunstwereld, waarbij originaliteit (in de zin van het creëren
van iets nieuws) de moraal dicteert. Hij stelt dat vooral in de schilderkunst ‘de ene stroming
over de andere heen buitelt.’ In de architectuur is de roep om originaliteit echter niet veel
minder, betoogt Patijn. In zijn dagelijkse praktijk als architect en stedenbouwkundige heeft hij
het gevoel gekregen ‘dat de architecten zelf het idee hanteren dat hun werk altijd origineel
moet zijn en bovendien op moet vallen. En dat is meestal ook wat er van hen wordt gevraagd.’
Voor zichzelf sprekend vindt Patijn ‘dat architectuur op bepaalde plekken best heel erg
markant mag zijn’, maar je moet volgens hem ‘natuurlijk niet op elke hoek van de straat een
drol willen draaien.’
Boshouwers denkt dat veel architecten tegen reconstructies zijn, omdat daarin ‘geen eer te
behalen valt.’ Van Well toont zich een uitzondering op die regel. Hij zegt er niet onder te
lijden dat zijn reconstructie van de Haringpakkerstoren door de meeste vakbroeders niet wordt
gezien als echte, originele architectuur: ‘Ik hoef daar niet zo nodig mijn handtekening op te
zetten. Zo van, kijk eens wat ik kan.’
Bovendien, vraagt directeur Wim Eggenkamp van Maatschappij Stadsherstel zich af,
‘waarom zou de originaliteit van Hendrick de Keyser het moeten afleggen tegen die van een
architect uit deze eeuw?’ 312 Omdat ‘iedere reconstructie een onzuivere zaak’ is, zou Piet
Reijenga (oud-secretaris van de provinciale commissie van Heemschut) uit ‘ethisch oogpunt’
daarop antwoorden. 313 En hij zou daaraan toevoegen dat een architect niet terug hoort te
grijpen op de grammatica van het verleden: ‘Er zijn toch ook geen hedendaagse componisten
die componeren á la Buxtehude?’ 314 Ondersteund door dergelijke argumenten legt Reijenga de
architect een artistieke plicht op, die niet is te rijmen met reconstructies.
Een architect is echter geen autonoom kunstenaar, die werkt voor zichzelf of voor een
beperkt cultuurcompetent publiek. Architectuur, zo citeert Paul Groenendijk de eerste
Architectuurnota van het voormalige ministerie van WVC, is voor de burger ‘vaak de meest
indringende ontmoeting met de toegepaste kunst.’ 315 Cornelissen-Bakker vindt het daarom van
belang dat er debat wordt gevoerd over hoe de publieke ruimte met gebouwen vormgegeven
wordt, vooral ‘als men iets bouwt dat zich nog helemaal moet bewijzen.’ Het is voor haar een
teken van goed bestuur als je het publiek daar in betrekt, en rekening houdt met zijn mening.
Toch moet een architect volgens haar wel de kans krijgen mensen te overtuigen van hun
312 Eerenbeemt (31-08-2005)
313 Franssen, B., ‘Hedendaagse componisten componeren toch ook niet à la Buxtehude’, vol. 72 (1995), afl. 6, p 20
314 Idem
315 Groenendijk, P., ‘Authentieke ruïnes of levenloze replica’s’, Architectuur/bouwen, vol. 6, nr. 10 1990, p 51
164