finalVersion

2.1 Denslagen
2.1 Denslagen
2.1.1 Denslagen en Romantisch modernisme
Wim Denslagen is architectuurhistoricus en, zoals hijzelf zegt, ‘al vrij lang werkzaam in de
monumentenzorg.’ Hij heeft zich binnen dat kader vooral beziggehouden met
restauratieadvies, wat in 1987 resulteerde in zijn proefschrift Omstreden herstel. In dit werk is
hij kritisch ten aanzien van restauraties, waarbij een reconstructie van een bepaald beeld uit
het verleden (van een gebouw of stad) ten koste gaat van het behoud van het nog aanwezige
historische erfgoed. Tot de jaren zeventig kwam dit nog vrij vaak voor, bijvoorbeeld bij ‘het
opknappen van plaatsjes als Heusden (…), wat toch uiteindelijk neerkwam op enorm veel
namaakwerk.’ Denslagen, en met hem de RACM, verzette zich tegen dergelijke praktijken. Hij
geeft in Omstreden herstel echter wel aan dat het een andere zaak wordt wanneer een
monument in zijn geheel verdwenen is, en er niet iets waardevols voor in de plaats is
gekomen. In zo’n geval kan het zijn dat je liever een kopie laat bouwen dan helemaal niets,
vooral wanneer het verdwijnen het gevolg is van een calamiteit, zoals een brand of een
bombardement.
Geïnspireerd door de felle discussie in Duitsland omtrent reconstructies, die hij niet
helemaal zuiver vond, heeft Denslagen zich vervolgens verder gericht op een studie van
reconstructies in de architectuur. De resultaten van die studie zijn vooral te vinden in zijn
boek Romantisch modernisme uit 2004. Over datzelfde onderwerp verscheen in 2005 ook
Architectural imitations. De zestien artikelen van verschillende auteurs, die in dit boek onder
redactie van Denslagen en Gutschow zijn verzameld, vormen de weerslag van een tweetal
internationale symposia over imitatie in de architectuur. Wat de inhoud betreft sluit
Romantisch modernisme echter beter aan bij mijn eigen onderwerp van onderzoek. Vandaar
dat juist dit boek centraal staat in mijn theoretisch kader.
In Romantisch modernisme zoekt Denslagen voornamelijk naar verklaringen voor de
afkeer van architecten, architectuurcritici, architectuurhistorici en de monumentenzorg ten
aanzien van traditionalisme, historisme, herbouw en reconstructies. Voordat ik hier mijn eigen
weergave zal geven van de verklaringen waar Denslagen tijdens zijn onderzoek op is gestuit,
moet ik eerst deze vier laatstgenoemde kernbegrippen wat verder toelichten.
2.1.2 Traditionalisme, historisme, herbouw en reconstructies
Echte definities van de vier begrippen zijn niet te geven. Harde criteria ter afbakening zijn
er namelijk niet. Om verwarring te voorkomen is het echter wel belangrijk om ze enigszins uit
elkaar te kunnen houden. In zijn boek Onmoderne architectuur, over hedendaags
traditionalisme in Nederland, kiest de gerenommeerde architectuurcriticus Hans Ibelings de
volgende omschrijving van het onderwerp van zijn betoog: ‘Er is architectuur die
onmiskenbaar van hier en nu is, maar er uitziet alsof ze in deze vorm al voorkwam - of in elk
geval had kunnen voorkomen. Voor deze architectuur is hedendaags traditionalisme een naam
46