finalVersion

1.2 Methodologie
De interpretatieve epistemologie heeft als uitgangspunt dat menselijke overwegingen het
gevolg zijn van subjectieve interpretaties van feiten. Deze zijn volgens dit wetenschapsmodel
alleen te achterhalen door bijvoorbeeld een open gesprek met sleutelfiguren aan te gaan, of
door de betrokkenen van een casus van dichtbij te observeren. Meestal is het uiteindelijke doel
om uit de bevindingen van dergelijke gedetailleerde casestudies een theorie af te leiden die
door generalisering ook buiten de onderzochte situatie bruikbaar kan zijn.
Er is nog een derde wetenschapsmodel mogelijk, de constructivistische epistemologie. De
interpretatieve epistemologie bleek al geschikt als methodologische basis voor mijn onderzoek,
maar ook de constructivistische benadering sluit goed aan bij mijn probleemstelling. De
constructivisten zijn sterk beïnvloed door het postmoderne discours in de filosofie. Ze
twijfelen sterk aan, of verwerpen zelfs helemaal, het bestaan en de meetbaarheid van feiten.
Volgens de constructivisten zijn sociologische (en dus ook culturele) concepten geen onderdeel
van een feitelijke realiteit buiten de mens, maar altijd menselijke constructies die tot uiting
komen in teksten. 8
Verschillende cultuurwetenschappers (waaronder de Britse historicus Lowenthal) hebben
laten zien dat de betekenis van de term cultureel erfgoed, en de manier waarop mensen met
cultureel erfgoed omgaan, zeer tijd- en plaatsgebonden is. Daaruit blijkt onder andere, dat er
over dit begrip geen algemene overeenstemming of waarheid bestaat. Degenen met belangen
bij de omgang met cultureel erfgoed, zoals professionals in de monumentenzorg, zullen hun
standpunten dus moeten beargumenteren met behulp van een bepaald discours.
Binnen het circuit van architecten en architectuurcritici geldt iets soortgelijks. Het
discours van de modernistische architectuur, met zijn nadruk op vooruitgang, functionaliteit
en de verwerping van het ornament, heeft enorme invloed gehad op wat er in de twintigste
eeuw is gebouwd. Delen van dat discours hebben die invloed tegenwoordig nog steeds, zoals
ook wordt benadrukt in de theorieën van Denslagen.
1.2.2 Methodiek
Typerend voor de constructivistische invalshoek is de methodiek van de discoursanalyse.
In deze werkwijze staat centraal dat de onderzoeker probeert te achterhalen op welke wijze
teksten hun eigen versies produceren van een sociologische kwestie. 9 Omdat de argumenten
die in mijn onderzoek naar voren komen vaak hun oorsprong hebben in een bepaald discours,
leek de discoursanalyse voor mij in eerste instantie een logische keuze. Of in ieder geval
minstens zo logisch als de methoden die horen bij de interpretatieve epistemologie.
Met de discoursanalyse als methodisch uitgangspunt, wilde ik aanvankelijk zoveel mogelijk
secundaire bronnen verzamelen en analyseren. Op die manier zou ik proberen de discoursen
van de verschillende bij reconstructies betrokken partijen te achterhalen. Wat de bronnen
betreft dacht ik vooral aan boeken over dit onderwerp, aan politieke stukken en aan artikelen
8 Dit lijkt enigszins op het idee van interpretaties, waar men in de interpretatieve epistemologie van uit gaat.
9 Tonkiss, F., ‘Analysing text and speech: content and discourse analysis’ in Seale, C (red.), Researching Society and
Culture, Sage Publications, London (etc.) 2004, p 376
16