finalVersion

Het Berlijnse Stadsslot, beschadigd geraakt tijdens de
Tweede Wereldoorlog en gesloopt in 1950.
1.4 Casusbeschrijvingen
Het Palast der Republik, tussen 1973 en 1976 gebouwd op de plek
van het gesloopte Stadsslot. Momenteel wordt het afgebroken.
televisieprogramma Flogiston in 2001 een stichting op. 51 Tot op de dag van vandaag maakt
deze stichting zich sterk voor een reconstructie van het Paleis.
In verband met zijn missie gaf Schippers (samen met Emile Wennekes) op 4 mei 2006 een
lezing in Delft om bouwkunde-studenten te overtuigen van de kracht van zijn initiatief. Aan
het eind van deze lezing kregen studenten de mogelijkheid hun (talrijke) bezwaren te uiten en
Schippers aan de tand te voelen over zijn beweegredenen. Vooral de discussie die daaruit
voortkwam maakt de registratie van de lezing (die ik op DVD heb ontvangen van de
organiserende studievereniging Stylos) een uitstekende bron voor deze casus.
Ik moet tot slot opmerken dat het Paleis voor Volksvlijt op een cruciaal punt afwijkt van de
zeven andere casussen. Het verdwijnen ervan was namelijk het gevolg van een onvoorspelbare
ramp, en dat is eigenlijk in strijd met mijn casusselectiecriterium dat het monument
doelbewust en vrijwillig gesloopt moet zijn. De belangrijkste reden waarom ik het Paleis voor
Volksvlijt toch heb geselecteerd als (secundaire) casus, is dat het hier gaat om plannen voor
een reconstructie die qua proporties zijn gelijke niet kent in Nederland. Alleen buiten de
landsgrenzen zijn voorbeelden te vinden die zich ermee kunnen meten, zoals de plannen voor
een reconstructie van het Stadsslot in Berlijn. 52 De omvang van dergelijke reconstructies
brengt op een aantal punten zulke interessante vraagstukken met zich mee, dat de casus van
het Paleis een belangrijke toegevoegde waarde heeft voor mijn thesis. En voor mij is daar de
uitzondering op het selectiecriterium afdoende mee gerechtvaardigd.
51 Een opmerkelijke toevalligheid met betrekking tot het noodlot van het Paleis: Flogiston staat voor de stof
‘waarvan men in de “flogistontheorie” – vóór ca. 1810 – aannam dat ze in iedere brandbare stof aanwezig was en bij
verbranding vrijkwam.’ (http://www.periodieksysteem.com/glos_nl.cfm?LID=F)
52 Al sinds de hereniging van de BRD en DDR is in Duitsland een verhitte discussie gaande tussen voor- en
tegenstanders van de eventuele reconstructie van het Berlijnse Stadsslot. Dit keizerlijke paleis werd in 1950
afgebroken. Het werd vervangen door het Palast der Republik, waar het (schijn)parlement van de DDR in huisde.
Momenteel is men bezig met de (moeizame) sloop van het Palast, en worden de plannen om het stadsslot te
reconstrueren langzamerhand concreet. Om de hoge bouwkosten te drukken is voorlopig besloten af te zien van de
bouw van de koepel van het Stadsslot. De kosten worden daardoor teruggebracht van 700 miljoen naar circa 500
miljoen euro. Dat is ongeveer evenveel als Schippers verwacht dat een reconstructie van het Paleis voor Volksvlijt
zal gaan kosten. (Walsem, S. van, ‘Voorlopig tevreden met een onthoofd Stadsslot’ in de Volkskrant, 31-03-2007)
42