finalVersion

5 Conclusie
een historiserende reconstructie simpelweg mooier dan modernistische bouw, terwijl anderen
bij het idee alleen al strooien met termen als kitsch, decorbouw en Anton Pieck. Kortom, het
palet aan telkens weer tegengestelde argumenten is zeer uitgebreid. Maar het assortiment is
niet oneindig. Uiteindelijk blijkt toch dat steeds dezelfde thema’s terugkomen, en aan de hand
van die thema’s ben ik met de tweede onderzoeksvraag aan de slag gegaan.
Tijdens de data-analyse werd het al gauw duidelijk dat men in de interviews, boeken en
artikelen regelmatig van het ene argument naar het andere springt, en weer terug. Dat maakte
het in eerste instantie een gecompliceerde taak om de diverse standpunten van verschillende
personen tegenover elkaar te zetten, en met elkaar in verband te brengen. Precies om die
reden vroeg ik mij in de tweede onderzoeksvraag af hoe de argumenten aan de hand van een
coderingsstelsel op systematische wijze geanalyseerd zouden kunnen worden. Tevens wilde ik
weten in hoeverre de waardetheorie van Riegl een bijdrage zou kunnen leveren aan de
ontwikkeling van zo’n coderingsstelsel.
Laat ik beginnen met het tweede deel van deze onderzoeksvraag. Vermoedelijk is het
onderscheid tussen herinneringswaarden en actuele waarden de belangrijkste bijdrage van
Riegl geweest in de ontwikkeling van mijn eigen coderingstelsel. In het fasenstelsel, zoals dat
stelsel is gaan heten, is dit onderscheid namelijk terug te herkennen in de tweedeling
referentiefasen en realisatiefase. Maar ook in een aantal andere opzichten komt de theorie van
Riegl terug in de verschillende categorieën binnen het stelsel.
Zo verwijst fase één voor een belangrijk deel naar de historische waarde van Riegl, terwijl
zijn ouderdomswaarde een belangrijke stempel drukt op fase twee. De gebruikswaarde heeft
met name in fase twee zijn weerslag gehad, en kwam nog een keer terug in de paragraaf over
de financiële haalbaarheid van een reconstructie (in fase vijf). En ook naar de
nieuwheidswaarde en de relatieve artistieke kunstwaarde heb ik een aantal keer verwezen,
bijvoorbeeld toen het ging over respectievelijk eigentijdsheid (subparagraaf 4.4.1) en artistieke
overwegingen bij afbraak (subparagraaf 3.3.3).
Een aantal ter sprake gekomen thema’s, onder andere in fase vier en delen van fase vijf,
zijn zo specifiek voor reconstructies, dat de theorie van Riegl op de daartoe behorende
argumenten nauwelijks van toepassing kon zijn. Riegl heeft zijn waardenstelsel immers
ontwikkeld voor nog bestaande gebouwen, en niet voor reconstructies. Het waardenstelsel van
Riegl bood mij daarom niet de mogelijkheid alle argumenten in een passende categorie onder
te brengen. De ontwikkeling van het fasestelsel was dan ook vooral bedoeld om deze hiaten op
het gebied van de waardering van reconstructies te ondervangen met een nieuw
coderingsstelsel (waarbij Riegl’s verhelderende visie op de waarden van monumenten wel op
de achtergrond aanwezig bleef).
Heeft het fasenstelsel gewerkt? Dat is in wezen waar het eerste deel van de tweede
onderzoeksvraag antwoord op wil hebben. En die vraag kan met een ja beantwoord worden.
De toepassing van het fasenstelsel toont aan, dat de casussen aan de hand van mijn
coderingsstelsel op systematische wijze geanalyseerd kunnen worden. Door alle argumenten te
verdelen over fasegerelateerde categorieën, subcategorieën en themagebieden, heb ik
187