finalVersion

4.4 Fase 5(d): Tijdsgeest
modern ontwerp’, aldus Den Boer. 374 In het eindoordeel telde echter de keuze van de
selectiecommissie zwaarder, en de professionals uit die commissie kozen, zoals te verwachten
viel, voor het moderne ontwerp. Desondanks bleef het ontwerp van Soeters met enkele
tienden verschil de winnaar. Den Boer denkt dat de gemeente Delft er echter nog niet klaar
voor was om ‘een dergelijk klassiek ontwerp toe te staan.’ 375 En dat zou volgens Den Boer de
reden zijn geweest voor de gemeente om te besluiten ‘de selectie tussen de vier ontwerpen
over te doen.’ 376
In Groningen hebben volksraadplegingen eveneens tot consternatie geleid. De bevolking
mocht begin 2007 meebeslissen over het ontwerp voor het prestigieuze Groninger Forum. 377
Op archined (‘de architectuursite van Nederland’) schrijft Jan Duursma dat de gemeente bij
deze prijsvraag besloot ‘alleen ontwerpers uit te nodigen waarvan ze echt zeker wist dat deze
met een eigentijds [lees modernistisch, MM] ontwerp zouden komen.’ 378 Dit strikte
uitnodigingenbeleid zou volgens hem te maken hebben gehad met de eerdere Waagstraatverkiezing,
die plaatsvond in 1995. Tegen de bedoeling van de gemeente in, zo stelt Duursma,
koos de Groningse bevolking toen voor een traditionalistisch ontwerp. De architect van het
winnende ontwerp ontwierp in het verleden juist heel avant-gardistisch, en de gemeente zou
er (kennelijk ten onrechte) van uit zijn gegaan dat hij ook dit keer met een modernistisch plan
zou komen. Duursma denkt dat het uitnodigingenbeleid bij de Forumprijsvraag er op gericht is
geweest om een herhaling van het Waagstraatscenario te voorkomen. Den Boer meent dat met
dergelijke voorselecties volksraadplegingen worden gereduceerd tot schijninspraak. 379
Bij een reconstructie is zelden sprake van een prijsvraag. Het uitgangspunt van een
reconstructie is namelijk meestal om zo dicht mogelijk bij het oorspronkelijke gebouw te
komen. De vrijheid van vormgeving wordt daardoor zo beperkt, dat een prijsvraag
verschillende ontwerpen zou opleveren die nauwelijks van elkaar te onderscheiden zijn. Het
lijkt weinig nut te hebben om een jury of de bevolking daartussen te laten kiezen. In de vorige
subparagraaf zagen we dat er dan ook pas wordt voorgesteld een prijsvraag uit te schrijven,
wanneer men zoekt naar een alternatief voor een reconstructie.
Dat laat onverlet dat de initiatiefnemers van reconstructies meestal voorstander zijn van
inspraak van de bevolking. Ze weten dat de kans groot is dat zij kunnen rekenen op de zegen
van het veelal nostalgisch georiënteerde publiek. Schippers denkt dat als er in Amsterdam een
referendum zou worden gehouden over de reconstructie van het Paleis voor Volksvlijt, het
plan ‘er moeiteloos en unaniem doorheen komt. Misschien op een enkeling, die om wat voor
374 Boer, den (23-02-2007)
375 Idem
376 Idem
377 Net als in Delft betekende een publiekszege hier overigens niet automatisch dat het winnende bureau ook de
opdracht zou krijgen: ‘Een belangrijke toetsende rol is namelijk weggelegd voor een vakjury onder leiding van
Wytze Patijn.’ (http://www.archined.nl/archined/5878.0.html)
378 http://www.archined.nl/archined/5878.0.html
379 Boer, den (23-02-2007)
180