finalVersion

4.4 Fase 5(d): Tijdsgeest
zoals de boerderettes waar Den Boer ook al even naar verwees. 346 Je ontkomt daarbij niet aan
de conclusie dat veel zogeheten woonconsumenten dat soort woningen blijkbaar mooi vindt.
De kritiek van professionals uit de architectuurwereld luidt evenwel, dat
cataloguswoningen te weinig architectonische kwaliteit bezitten. En ook Cornelissen-Bakker
is geen grote liefhebber van het catalogusgenre. Toch is ze van mening dat als mensen
catalogusbouw en het bijbehorende arsenaal aan allerhande tuinversieringen mooi vinden, er
ook ruimte voor moet zijn. Dat neemt niet weg dat er volgens haar plekken bestaan waar je
voorzichtiger mee moet zijn, plekken die je vrij zou moeten houden van dergelijke praktijken.
Ze zegt in dat verband dat het ‘toch ook een rol van de kunst (is) om mensen te verheffen en
op te voeden.’
Hoewel schoonheid voor veel mensen een belangrijk thema is in hun afkeer van moderne
bouwkunst, is erkenning voor hun smaak niet het enige dat ze missen in de architectuur van
het modernisme. Ook wat betreft geborgenheid en herbergzaamheid lijken ze niet voldoende
te worden bediend door de modernistische architecten. Jan Schuur van het Ruimtelijk
Planbureau stelt dat ‘de eenzijdige rationalisatie van landschap en stad (…) voorbijgaat aan de
hechte band die de bewoner met zijn omgeving heeft.’ 347 Dat levert volgens hem een
verlangen op ‘naar herkenbaarheid en hechting, naar plekken die (…) geborgenheid geven.’ 348
Van Well beweert eveneens dat nostalgie uit die onbevredigende situatie voortkomt:
‘Moderne architectuur kan blijkbaar geen herbergzaamheid bieden, en daardoor gaan mensen
verlangen naar wat er vroeger was.’ En het is juist die herbergzaamheid en geborgenheid die
Van Well in zijn reconstructie van de Haringpakkerstoren tot uitdrukking wil laten komen.
Hij wordt daarin ondersteund door het onderzoek van Ganzeboom, dat stelt dat monumenten
bij uitstek geschikt zijn om de herbergzaamheid van de stad te verhogen. 349 Al is het natuurlijk
de vraag in hoeverre die stelling ook opgaat voor reconstructies van verdwenen monumenten.
Herman Hertzberger zet in elk geval grote vraagtekens bij het plan voor de reconstructie
van het Paleis voor Volksvlijt. De uitgesproken modernistische architect doet het initiatief van
Schippers af als ‘schandalige nostalgie.’ 350 Het hele idee is volgens hem ‘waanzin (…), een
vorm van pessimisme die onze moderne, fantastische mogelijkheden en middelen ontkent, net
als die idiote kastelen die overal verrijzen.’ 351 Schrijver Kees van Kooten was geschokt door
deze opmerkingen van de bekende bouwmeester (van wie hij het Muziekcentrum Vredenburg
diep bewondert). Van Kooten vraagt zich af of al het nieuwe dan in principe beter is ‘dan het
herstellen van een mooi, oud schoolvoorbeeld?’ 352 Hij kan het zich nauwelijks voorstellen, en
de initiatiefnemer van de reconstructie van het Paleis uiteraard evenmin.
346 Onder boerderette wordt volgens de Dikke Van Dale (versie 14) een ‘nagebouwd boerderijtje’ verstaan.
347 Schuur, J., ‘Geen weemoed, maar deemoed’, S&RO, nr. 3 (2003), p 74
348 Idem
349 Ganzeboom (1982), p 9
350 Vries, M. de, ‘Niemand heeft nog oog voor de straat’ in Het Parool, 26-10-2002
351 Idem
352 Bloemkolk, J., ‘Dat zijn van die cyclische dingen’ in Het Parool, 02-11-2002
173