finalVersion

4.4 Fase 5(d): Tijdsgeest
gezorgd dat in het winkelcentrum van bijvoorbeeld Rotterdam dezelfde McDonaldsen, Apple
stores en H&M’s te vinden zijn als in de winkelcentra van Barcelona, Sydney en New York.
De laatste tijd reageren veel mensen op dat onheimelijke gevoel door op zoek te gaan naar
de eigen identiteit. Zo’n identiteit zou de mensen weer de verloren gewaande geborgenheid en
houvast terug moeten geven, zodat ze zich thuis kunnen (blijven) voelen in het mondiale dorp
van McLuhan. Arjo Klamer, hoogleraar Culturele Economie aan de Erasmus Universiteit
Rotteredam, zegt daarover: ‘De moderne wereld biedt wellicht te veel vrije ruimte, te veel
grenzeloosheid zodat tal van mensen zich weer willen bepalen tot het oude vertrouwde, voor
het houvast en voor de herkenning.’ 359
Deze tegenreactie wordt ook wel lokalisme genoemd. In combinatie met het gedachtegoed
van het globalisme levert deze herwaardering van de ‘couleur locale’ de term glokalisme op. 360
De terminologie van het fenomeen is hier echter verder niet zo van belang. Waar het met
betrekking tot mijn thesis om gaat, is dat het verleden het gezochte ‘ankerpunt in tijd en
ruimte’ kan zijn, zoals Rietbergen het omschrijft. Hij vindt het logisch dat bijvoorbeeld een
reconstructie van de Donjon de mensen een houvast kan geven in hun zoektocht naar een
identiteit: ‘Een identiteit kan nooit abstract zijn. (…) We zijn geen vrij zwevende
intelligenties.’ Integendeel, mensen zijn altijd ergens, ze leven op een bepaalde plek. En dat is
volgens Rietbergen de reden dat ze bij de concretisering van hun identiteit vaak terugvallen op
de plaats waar ze wonen, of lange tijd gewoond hebben. 361 We zagen iets dergelijks ook al in
de vorige subparagraaf, toen Jan Schuur in verband met nostalgie het verlangen naar
geborgenheid ter sprake bracht.
Roosendaal constateert dat de Nijmegenaren, ‘zeker na vorig jaar [2005, MM], toen
Nijmegen zijn tweeduizendjarige bestaan vierde, het gevoel hebben dat ze ontworteld zijn. Dat
ze geen wortels hebben in de eigen geschiedenis.’ Hij vindt dat de stad dit identiteitsvraagstuk
niet links kan laten liggen. Maar tegelijkertijd betwijfelt Rosendaal ten zeerste of een
historiserende reconstructie van de Donjon een oplossing zou kunnen zijn voor de
gesignaleerde onthechtingproblematiek.
Boshouwers denkt van wel. Volgens hem kon het ‘tot voor kort menig Nijmegenaar geen
worst schelen’ dat Nijmegen de oudste stad van Nederland is. Maar hij is er van overtuigd dat
de reconstructie van de Donjon tot gevolg zal hebben, dat ‘het huidige karakter’ van de stad
weer zijn ‘vroegere allure van keizerstad en bestuurs- en handelscentrum’ terugkrijgt. 362 En
met dat ideaalbeeld in het vooruitzicht, merkt Boshouwers dat er onder de bevolking ‘een
zekere trotsheid naar boven komt om Nijmegenaar te zijn.’ Rosendaal waarschuwt echter dat
het Valkhofpark niet alleen voor Nijmegen deel uitmaakt van de identiteit. Het park, dat in
zijn ogen gevaar loopt als de Donjon gereconstrueerd zou worden, is volgens hem onderdeel
359 Klamer, A., ‘Wie betaalt de retro, een economische analyse’, S&RO, nr. 3 (2003), p 34
360 Idem
361 Dat de zogenaamde streeksoaps die worden uitgezonden door lokale televisiestations de laatste jaren een
onverwacht grote schare fans aan zich hebben gebonden, is hier een sprekend voorbeeld van.
362 Boshouwers (1997), p 20
176