finalVersion

2.1 Denslagen
architectuur de nostalgie uit de monumentenzorg verdreven.’ 74 Hiermee raakt Denslagen aan
een belangrijke kern van zijn verhaal, namelijk dat een groot deel van de monumentenzorg
volgens hem dezelfde ideeën over bouwkunst is gaan aanhangen als de eerder genoemde
protagonisten van het modernisme.
2.1.6 Authenticiteit
Naast de gedeelde afkeer van nostalgisch sentiment, zijn er natuurlijk ook verschillen
tussen de heersende opvattingen van de architectenwereld en de monumentenzorg. In het
betoog van Denslagen is de betekenis van het woord authenticiteit het meest opvallende
verschil. Al sinds de tijd van De Stuers, heeft de monumentenzorg een groot belang gehecht
aan de authenticiteit van een monument: ‘Authentiek is het historische object zelf, al of niet
beschadigd of veranderd.’ 75 Deze authenticiteit is nauw verwant aan de materiële substantie
waaruit het monument bestaat, en het is die substantie (van een waardevol object), die
vanwege zijn tastbare geschiedenis het bewaren waard zou zijn. Het mag duidelijk zijn dat een
reconstructie, waarbij er (vrijwel) geen materiaal van het oorspronkelijke monument
hergebruikt kan worden, deze authenticiteit ontbeert. In de ogen van de monumentenzorg
vertegenwoordigt een reconstructie dan ook een veel lagere waarde dan een monument
waarvan de authentieke materiële substantie wél nog aanwezig is.
Modernistisch ingestelde architecten maken zich doorgaans wat minder druk over deze
vorm van materiële authenticiteit. Wanneer er een modernistisch bouwwerk wordt
gereconstrueerd staat ook meestal het concept van het ontwerp centraal, en niet zozeer het
ooit gerealiseerde bouwwerk zelf. In het modernistische gedachtegoed heeft zich wel een
geheel andere betekenis van het begrip authenticiteit ontwikkeld, en ook die is sterk bepalend
voor de argumentatie rondom reconstructies van monumenten. Sinds de Romantiek kan
authenticiteit namelijk ‘niet alleen betrekking hebben op het onvervalste object zelf, maar ook
op de echtheid van de expressie.’ 76 Dit heeft uiteraard te maken met de eerder genoemde
creatieve geest van de kunstenaar, die het romantisch modernisme (zoals Denslagen het in de
titel van zijn boek noemt) hoog in het vaandel heeft staan. En net als authenticiteit in de
betekenis van materiële substantie, komt de invulling van de term authenticiteit als artistieke
expressie de waardering voor reconstructies niet ten goede. 77
Samen met alle andere bovengenoemde argumentaties, vormen de twee betekenissen van
het begrip authenticiteit in grote lijnen de verklarende theorie die Denslagen in zijn boek
uitdraagt. Althans, voor zover ik ze hier op basis van relevantie voor mijn eigen onderzoek heb
weergegeven, en zoals ze door mij zijn geïnterpreteerd. Uiteraard geeft Denslagen in zijn boek
nog een aantal andere verklaringen voor de standpunten van de diverse partijen. Ook brengt
74 Denslagen (2004), pp 82-83
75 Idem, p 114
76 Idem, p 117
77 Wanneer het begrip authenticiteit wordt gebruikt als argument om voor of (in de meeste gevallen) tegen
reconstructies te zijn, moet dus steeds worden nagegaan welke betekenis er in die bepaalde context aan gegeven
wordt.
55