finalVersion

4.4 Fase 5(d): Tijdsgeest
met de opkomst van het modernisme definitief was gebroken met de prémoderne
architectuurgeschiedenis. Peter Drijver van Scala Architecten vindt die overtuiging
achterhaald: ‘Het idee dat je de hele geschiedenis van tafel kunt vegen en volstrekt nieuwe
gebouwen voor de nieuwe mens maakt, is naïef gebleken.’ 337
Molenaar benadrukt eveneens dat de maatschappelijke ideologie waar het modernisme
oorspronkelijk voor stond ‘is overleefd. Die is niet meer.’ Zoals elke stroming is het
modernisme volgens hem ingehaald door de dynamiek van de geschiedenis. En daarom is het
modernisme intussen ‘bijgezet als stijl.’ Ook De Jonge, die bekendstaat als groot pleitbezorger
van het (vroege) modernisme, erkent dat. Zelf noemt hij de nadruk in zijn ontwerppraktijk op
de functionalistische aspecten van een gebouw ‘in die zin ouderwets’, waarbij hij zich ook
meteen realiseert dat dat tegenwoordig juist weer eigentijds is. Want, zoals Von der Dunk het
zegt, ook al ‘is “nieuw” vandaag de dag de norm, (…) in het bouwen is oud juist in.’ 338 Oftewel,
‘voor auto's, voor wasmachines, voor popgroepen en voor politiek’ geldt, ‘hoe nieuwer, hoe
beter’. 339 Maar als het op bouwstijlen aankomt, grijpt de massa het liefst terug op het verleden,
getuige de populariteit van historiserende nieuwbouwwijken als Brandevoort, Schuytgraaf en
Esonstad. 340 En de talrijke initiatieven voor reconstructies passen natuurlijk naadloos in dat
beeld. Molenaar is er dan ook van overtuigd dat zijn ontwerp voor het St. Lucasgildehuis
‘hartstikke eigentijds is’, juist omdat we momenteel in een ‘hele nostalgische, romantische tijd
zitten.’
4.4.2 Nostalgie
Nostalgie wordt vaak gezien als een antimodernistisch sentiment, als een aanklacht op de
moderne architectuur. Molenaar denkt dat de focus op historische referenties inderdaad een
zwakte van de hedendaagse cultuur zou kunnen betekenen. Het zou volgens hem een teken
kunnen zijn van een gebrek aan vertrouwen op de professionals die Nederland met een
toekomstgerichte blik voort willen stoten in de vaart der volkeren. Het lijkt er daardoor op,
dat mensen zich schamen voor de negatieve effecten van de vooruitgang. Petran Kockelkoren
denkt dat als we wat trotser zouden zijn op de recente technologische geschiedenis, er minder
behoefte zou zijn aan ‘schaamtearchitectuur,’ zoals hij nostalgische nieuwbouw typeert. 341
337 Hulsman (02-12-2006)
338 Dunk, von der (2006), p 108
339 Idem
340 In de NRC van 02-12-2006 wordt wat dieper ingegaan op het succes van ‘de retro-architectuur’ van dergelijke
wijken. Dat de wijk Brandevoort bijvoorbeeld helemaal uit nieuwbouw bestaat, doet niets af aan de trots die de
bewoners nu al aan hun wijk ontlenen. De verkoopster in een tijdschriftenwinkel vertelt hoe goed de verkoop van
de vijf ansichtkaarten van de wijk loopt: ‘De mooiste is zelfs uitverkocht.’ Architectuurcriticus Hulsman vermoedt
dat Brandevoort de enige Vinex-wijk is waar commerciële ansichtkaarten van worden verkocht. Bovendien wordt
de wijk, anders dan de meeste andere Vinex-wijken, door veel mensen ervaren als gezellig. Frank Gene, directeur
Onderzoek & Innovatie van gebiedsontwikkelaar AM, zegt daar in het artikel over: ‘Gezelligheid is wat Nederland
Nederlands maakt en tegelijk is het een woord dat in geen enkele architectuuropleiding voorkomt.’ (Hulsman (02-
12-2006))
341 Feddes & Graaf, de (2003), p 15
171