finalVersion

4.4 Fase 5(d): Tijdsgeest
Stichting Alice verder toe. 367 En ‘dat visitekaartje past Eindhoven nog steeds,’ is de overtuiging
van de stichting. 368 Op vergelijkbare wijze beschouwt Stef Cuppen, voorzitter van het
eerdergenoemde NVOB Cultuurfonds, de Donjon ‘als visitekaartje van Nijmegen als oudste
stad Nederland.’ 369 Deze woordkeuzes onderstrepen dat beide initiatieven duidelijke
voorbeelden zijn van citybranding, wat ook door De Jonge wordt geconstateerd.
Rein Geurtsen liet aan het einde van de vorige subparagraaf al doorschemeren dat hij het
gebruik van nostalgie in de stedenbouw voor marketingdoeleinden een platvloerse praktijk
vindt. En hij is daar zeker niet de enige in. Citybranding of citymarketing als legitimering voor
een reconstructie valt dan ook lang niet altijd in goede aarde. Kuipers hekelt bijvoorbeeld de
keuze voor de Donjon als symbool ‘waar de stad goede sier mee kan maken.’ Zij vindt die
keuze getuigen van ‘een selectieve benadering van de geschiedenis’, waarbij ze het vooral
kwalijk vindt dat mogelijke negatieve waarden veronachtzaamd worden. Maar zoals Von den
Dunk tot zijn spijt vaststelt: ‘Vandaag de dag is imago alles, en waarheid niets.’ 370
Citymarketing wordt ook vaak geassocieerd met toerisme, en in paragraaf 4.2.3 heb ik al
laten zien dat deze associatie niet door iedereen als positief ervaren wordt. Denslagen
prefereert bijvoorbeeld een reconstructie van het Paleis voor Volksvlijt boven die van de
Haringpakkerstoren, omdat de eerste vooral bedoeld is voor de Amsterdammers zelf, terwijl de
tweede vooral op toeristen gericht zou zijn. Waar het Paleis volgens hem werkelijk een
bijdrage zou kunnen leveren aan de identiteit van Amsterdammers, ziet hij de
Haringpakkerstoren toch vooral als ‘een soort van decoratie, een klein motiefje dat een beeld
moet optrekken dat niet meer bestaat.’
Het terugbrengen van dat beeld van de vroegere welvaart van Amsterdam, waarmee de
stad vooral de toeristen zou willen behagen, is volgens Kloos een kansloze exercitie: ‘Als er
ooit sprake was van een herkenbaar ensemble van torenspitsen in Amsterdam, dan is daar in
onze tijd niets meer van over, sterker: het is door de (bescheiden) vormen van hoogbouw in
Amsterdam ook niet meer te herstellen, zeker niet door een spits toe te voegen.’ 371 Ganzeboom
stelt in zijn onderzoek dat monumenten ‘de herkenbaarheid van de plaats’ kunnen
verhogen. 372 Maar op het niveau van de stad zal de reconstructie van de Haringpakkerstoren
dat volgens het betoog van Kloos kennelijk niet meer lukken.
4.4.4 Politieke inspraak
Guido Frankfurther was als wethouder een tijd lang verantwoordelijk voor de uitvoer van
de reconstructie van de Haringpakkerstoren. Ondanks de grote twijfels van Kloos over de
waarde van dit project voor de stad Amsterdam, droeg de politicus van D’66 het initiatief een
warm hart toe. Volgens Van Well was Frankfurther gedurende zijn aanstelling de motor
367 Snijders (23-06-2006)
368 Idem
369 Jaspers, R., ‘NVOB Cultuurfonds Bouwend Nijmegen actief voor ons erfgoed’ in de Gelderlander, 29-04-2006
370 Dunk, von den (2006), p 113
371 Kloos (2006), p 23
372 Ganzeboom (1982), p 9
178