Mariken

154
kunnen we wijzen op een merkwaardige parallel in een der Kinder- und Hausmärchen
van de gebroeders Grimm, nml. nr. 11, ‘Brüderchen und Schwesterchen’. Het gaat
hier om het motief van de ‘unterschobene Braut’. Een verstoten stiefdochter (het
‘zusje’) wordt, na allerlei avonturen, de gelukkige echtgenote van de koning. De
boze stiefmoeder, een heks, probeert nu haar eigen lelijke dochter die maar één oog
heeft in de plaats van de koningin bij de koning in bed te smokkelen. Daartoe geeft
ze haar dochter helemaal de gestalte en het gezicht van de koningin, ‘nur das verlorene
Auge konnte sie ihr nicht wiedergeben...’ (Joh. Bolte en Georg Polivka geven hierover
geen verdere kommentaar in hun Anmerkungen zu den Kinder- und Hausmärchen
der Brüder Grimm, Leipzig 1913, deel 1, pp. 79-96).
183 Blijkens het rijm ontbreekt hier een vers op int. De Engelse tekst heeft: ‘... and
if that ye wyll consent unto me I shall make you a woman above all other women
for I have more love unto you than I have to any other woman nowe lyvyng’. Barnouw
suggereerde daarom als aanvulling: ‘Want daer en leeft gheen vrouwe die ic bet
hebbe ghemint’ (‘Mary of Nimmegen’ in The Germanic Review 6 (1931), p. 82). Dit
kan eventueel korter, bijv.: ‘want boven al dat leeft heb ic u ghemint’. Andere
suggesties: ‘(die duvel:) Wildy my volghen (Mariken:) Dat doe ic gheerne, vrint’
(Leendertz, p. 567), ‘Ende ic ware trouwe een paer aen u vint’ (Van Mierlo in ed.
Verhofstede, p. 29), ‘Wat ist, dat u so deert, schoon kint’ (Van Mierlo,
‘Aantekeningen bij Mariken van Nieumeghen’ in VMA 1951, p. 167) en ‘(die duvel:)
Wildy met my versamen in ionsten (Mariken:) Vrint ‘(Muller: ‘Nog een en ander
over Mariken van Nieumeghen’ in T.N.T.L. 52 (1933), p. 148).
186-189 Doer die schimpighe woerden...: alleen ‘teve’ vinden we letterlijk onder
de scheldwoorden van de Moeye terug (v. 114). In de verzen 184-9 is de tweevoudige
verklaring van Marikens wanhoop eigenaardig: ‘ick sitte nu rechs also ghesint... Dies
ic mi...’ (v. 184-8) en ‘want ick sitte half sonder sin’ (v. 189). D geeft, zonder
‘herhaling’ van ‘schimpighe woerden’, een eenvoudiger, minder anekdotische en
meer tragische beschrijving: ‘I syt here halfe mad & in dyspayer I care nat whether
that I gyve my selfe to god or to the dyvyll so that I were out of this traldome and
mysarye’. In A - voor D spreekt dit vanzelf - gaat de duivel op Marikens retrospectieve
verklaring niet verder in. Toch zou men dit normaal verwachten: Mariken maakt
immers gewag van fatale scheldwoorden, maar zegt er niet bij door wie en naar
aanleiding waarvan deze zijn uitgesproken. De claus 184-9 heeft dan ook weinig te
maken met de vraag en het voorstel van Moenen in v. 170-2 (ook in D) en lijkt
vanwege zijn onmiddellijke context (de volgende woorden van Moenen) tegenover
de Engelse tekst secundair.
190-195 Bi Lucifer...: Deze claus niet in D (vgl. het vreemde: ‘noch vraech
Mariken van Nieumeghen