Mariken

49
zeker niet psychologisch verdiept 67 . Integendeel: zijn toevoegingen en aanpassingen
zijn de oorspronkelijke eenvoud en logica van het verhaal niet altijd ten goede
gekomen. Gelukkig bleef zijn bewerking ondergeschikt aan de Historie. De
dramatisering van ‘Mariken van Nieumeghen’ tot een geheel zelfstandig
rederijkersspel zou het ‘verhaal’ zeker veel abstracter en ingewikkelder hebben
gemaakt (men zie nu al het allegorisch-reflecterende van de toegevoegde monologen).
Nu heeft de Nederlandse tekst nog veel van de simpele rechtlijnigheid en concreetheid
van de oorspronkelijke legende bewaard. Toch heeft de bewerking van de dichter en
rederijker ook aan het verhaal meer retoricale zwier gegeven en de tekst dramatisch
verbreed. Aan deze twee kwaliteiten nu, aan zijn epische concreetheid en zijn
dramatische levendigheid, aan zijn ‘gemengde vorm’ dus, heeft de Historie van
Mariken van Nieumeghen zijn vooraanstaande plaats in de hedendaagse waardering
van onze oudere literatuur te danken.
Verantwoording
De hierna volgende uitgave is diplomatisch naar A; u/v en i/j zijn aangepast aan het
huidige gebruik; ook het gebruik der hoofdletters is genormaliseerd. Ontbrekende
letters zijn tussen haakjes ingevuld en andere conjecturen zijn in het Tekstkritisch
commentaar verantwoord, vaak met verwijzing naar Leendertz. De interpunctie, de
versnummering en de nummering van de hoofdstukken (romeinse cijfers van I tot
XVI) is door ons aangebracht. De reproductie van de houtsneden is niet op de ware
grootte: de houtsneden 1 tot 9 zijn groter, het drukkersmerk is kleiner afgedrukt. Hun
werkelijke omtrek is ong. 8,2 x 8,5 en 8,5 x 12 cm.
67 Men zie bijv. nog hoe veel meer psychologisch verantwoord de duivel en Mariken bij hun
eerste ontmoeting met elkaar omgaan in D: vgl. de uitspraken die overeenkomen met v.
178-182, 184 en 196 in A (Mariken gebruikt er niet zo gauw het woordje ‘vrient’).
Mariken van Nieumeghen