Mariken

22
de ‘viant’ der mensen, de bewerker van 's mensen ellende, bestaande uit zonde en
straf. Tegen de alomdreigende macht van de Boze is alleen de Kerk ter dege
gewapend. Voor wie deze vlucht-heuvel mist, dreigen de netten en strikken van de
duivel, zoals Mariken ondervond toen zij de veilige geborgenheid van haar
oom-priester verliet. Later is de oom echter weer present met zijn exorcisme en op
reis naar Keulen en Rome houdt hij de duivel met het H. Sacrament op afstand.
Trouwens ook tijdens het zondige leven van Emmeken werkte het gebed van de oom
tot Maria als een stille kracht op Moenen in: het belette hem Emmeken de nek te
breken om zo haar zondige ziel eeuwig in de hel te doen branden. Dit is inderdaad
dem ‘genade’ zoals die in M.v.N. en de late Middeleeuwen vaak werd verstaan: Maria
houdt de duivel en dus Gods straffende gerechtigheid tegen. Als bewerker van zonde
en straf is de duivel immers niet alleen de vijand der mensen zonder meer, maar
vooral hun aanklager bij God én de uitvoerder van zijn gerechtvaardigde toorn. De
complexe verhouding van de duivel tegenover God blijkt in M.v.N. uit verschillende
terzijdes en monologen van Moenen én uit het Wagenspel van Masscheroen. De
mensen zondigen maar raak, ze verdienen te worden gestraft: Masscheroen heeft
gelijk. God zal zijn strenge zwaard ‘van iusticien’ op hen neer laten komen en zal
daartoe dood en hel in zijn dienst gebruiken (v. 780-785 en 822-835). Maar daar
smeekt Maria
Mariken van Nieumeghen